મારે અમુક આદર્શ છે એમ હું તો જ કહી શકું જો હું એ આદર્શને પહોંચવાનો પ્રયત્ન કરતો હોઉં. ૧૫-૪-૪૫

માણસને એવી ટેવ છે તે પોતાના દોષો ભૂલી જાય છે અને બીજાના જુએ છે, અને પછી નિરાશા જ રહે છે.

धैर्यसे बहूत कम बनते हैं, अधैर्यसे बिगड़ते हैं ।

जब मनुष्यके दिलमें पूर्ण प्रकाश होता है तो कोई रूकावट हमारे रस्तेमें रहती ही नहीं ।

જ્યાં મનુષ્યનું મન છે, ત્યાં તે છે; જ્યાં તેનો દેહ છે, ત્યાં નહીં.

To surrender to force is a sign of unmanliness.

इससे भी आश्चर्य यह है कि हम जानते हैं कि हम भी मरनेवाले तो है इसलिये ख्वार होते हैं ।

જે વિરોધી પાસે દયાની અપેક્ષા રાખે, તે અહિંસા નથી.

The way of peace is open to her. Her freedom is assured if she has patience.

प्रार्थनाके लिये ह्रदय आवश्यक है, वाचा नहीं बगैर ह्रदयकी वाचा निरर्थक है

Life is likened to a rose; because life, too, is full of thorns.

When there is both inner and outer cleanliness, it approaches godliness.

An important matter loses importance if irrelevant. A relevant thing, though small, is of the highest importance.

How can that be religion which cannot be put to use in ones daily life?

Only experience makes us realize how hard it is to attain the state of non-attachment.

जो मनुष्य क्रोधका कारण मिलते हुए भी क्रोध नहीं करता है उसीने ही क्रोधपर जय पाया है ।

Religion does not consist in eating this food or eschewing that but only in the realization of God within oneself.

हम किसीसे भी बहतर नहीं हैं-इस विचारमें सत्य भरा है, नम्रता है ।

Verily, there should be only one fear—the fear of doing something mean or untrue.

He who wishes to preserve his integrity must be prepared to lose all material possessions.

अनासक्तिकी पराकाष्ठा गीता की मुक्ति है और वही अर्थ हम ईशोपनिषत् के पहले मंत्रमे पाते है ।

અનાસક્તિનું એક લક્ષણ આ છે: અનાસક્ત વ્યક્તિનું કોઈ પણ કામ દિવસના અંતે બાકી રહેતું નથી.

નકામો શબ્દ પણ સત્યનો ભંગ કરે છે. એ જ કારણે મૌનથી જ સત્યનું પાલન સહેલું બની જાય છે.

Mans joy knows no bounds when he obtains something beyond his hopes.

There is not a single moment in life when man cannot serve.

God and Satan cannot both occupy the throne of the heart.

जब आदमी अपना कम नहीं कर पाटा है क्यों व्याकुल बनता है?

આઈઝાયા ૪૧-૧૦માં કહે છે : ડરો નહીં, કેમ કે પરમાત્મા તમારી પાસે જ છે.

सेवककी सच्ची बेंक आम जनता है जो बेंक कभी टूटती नहीं

आदमीको अपनेको धोका देने की शक्ति इतनी है कि वह दूसरोंको धोका देने की शक्तिसे बहूत अधिक है इस बातका

નિયમ વગર એક પણ કામ ન ચાલે. એક ક્ષણને માટે પણ નિયમ તૂટે તો આખું સૂર્યમંડળ અસ્તવ્યસ્ત થઇ જાય.

There is a limit to violent action and it can fail. Non-vio­lence knows no limit and it never fails.

He who has God on his side, has all.

સેવકની સાચી બૅંકઆમજનતા છે, જે ક્યારેય દેવાળું કાઢતી નથી.

जो मनुष्य कभी निराश नहीं होता है, वही सरदारी क्र सकता है ।

संपूर्ण अहिंसामें द्वेषका संपूर्ण अभाव होता है

There is no sin like untruth, even as a million berries heaped together cannot equal a mountain. —Tulsidas

जीवन गुलाबका बिछाना नहीं है, काँटोंसे भरा हुआ है ।

Our greatest enemy is not the foreigner, nor anyone else. We ourselves, that is, our desires, are our enemies.

रामनाम रूपी अमृत आत्माको आनन्द देता है, शरीरकी व्याधि दूर करता है ।

He who knows no rules and follows none just cannot be a servant of the people.

એકાંતની ખૂબી જેણે જાણીજોઈને એનું સેવન કર્યું છે તે જ જાણે છે.

The joy of life lies in divesting oneself of lifes cares.

Slipshod work is like half-baked bread, fit only to be thrown away.

Only that work which is done after anger has subsided can bear fruit.

અભિમાન માણસને ખાઈ જાય છે. એનું સમર્થન પ્રતિક્ષણ પ્રત્યેક માણસને જોવા મળે છે.

Pride devours man completely. The truth of this can be realized by everyone every moment.

સંપૂર્ણ અહિંસામાં દ્વેષનો સંપૂર્ણ અભાવ હોય છે.

Meditation does not make one dull.

If God keeps you, what does it matter if men reject you?

It is not man that enjoys pleasures; it is pleasures that enjoy man, which is to say they consume him.

Experience is daily growing upon me that everything is attainable through silence.

મિથ્યા જ્ઞાનથી હંમેશા ડરતા રહેવું. મિથ્યા જ્ઞાન એ છે જે આપણને સત્યથી દૂર રાખે છે અથવા કરે છે.

અનાસક્ત વ્યક્તિમાં અખૂટ ધીરજ હોવી જોઈએ.

जब बुद्धि और श्रद्धाके बिचमें भेद है तब श्रद्धाको मान देना अच्छा है ।

हिमालय दूरसे ही अच्छा लगता है ऐसे प्रायः सब चीजके लिये है ।

Confession of error works like a broom. The broom sweeps away filth; confession does no less.

A word uttered from a pure heart goes never vain.

ઇચ્છ આનેક પ્રકારની હોય છે: શુભ, અશુભ અને શક્ય. શુભ અને શક્ય ઈચ્છાને જ મનમાં સ્થાન હોવું જોઈએ.

सही धर्मको क्षेत्रकी मर्यादा नहीं होती है

सच कहें तो डर एक ही होना चाहिये । वह है मैला या झुट करने से डरना ।

He who thinks of the suffering humanity, will not think of himself. Where has he the time?

When the soul awakes, all sorrow vanishes.

પ્રતિક્ષણ અનુભવ થાય છે કે સમતાનાં ફળ મીઠાં છે.

जो विरोधीकी दयाकी अपेक्षा करती है सो अहिंसा नहीं है

God is our Help as well as the Helmsman.

જેની આંખો ફૂટી ગઈ છે તે આંધળો નથી પણ જે પોતાનો દોષ કાઢે છે તે આંધળો છે.

पवित्रता परदेमें नहीं रहती उसे रक्षा ईश्वरकी ही चाहिये

By donning the garb of religion, vice does not become virtue nor does a wrong cease to be wrong.

Sweet are the fruits of patience.

श्रध्दा बुद्धिसे परे है, उसकी विरोधी नहीं है

The breach of one rule inevitably leads to the breach of other rules.

मनुष्य शरीर वाजित्र [वादित्र] है जैसा सूर निकालना है निकल सकता है ।

યથાશક્તિ કોને કહેવાય ? પોતાની બધી શક્તિ જરાયે સંકોચ વગર વાપરવી તે. એવા શુભ પ્રયત્નમાં ઘણું કરીને સફળતા મળે છે.

Despair corrodes man.

रामकें लायक कम किये बिना रामनाम लेना फिजुल है ।

A right cause never fails; A true word never hurts in the end.

જે માનસ સૌને ખુશ રાખવા ઈચ્છે છે, તે કોઈને ખુશ નહીં કરે.

सही चीजके पीछे वक्त देना हमको खटकता है, निक्कमीके खुवार होते है और खुश होते हैं?

Faith makes the ship move.

सिवा विरोधके कोई आगे नहीं बढ़ता है ।

શું મોત કોઈ પણ સંજોગોમાં અતિશય દુઃખમાંથી મુક્તિ નથી? જો છે, તો શોક શા માટે?

A foreigner deserves to be welcomed only when he mixes with the indigenous people as sugar does with milk.

त्याग ही सच्चा भोग है ।

Because of our physical limitations, we cannot have a concep­tion of the existence of God.

સુખમાં સુખ જોવું એ દુઃખ છે. દુઃખમાંથી સાચું સુખ જન્મે છે.

जिसका जो कम करता है उसका वह सेवक है, नहीं कि जिसका नाम ही लेता है ।

Inner strength grows by prayer.

It is easy to instruct an uneducated person, but who can carry understanding to a man of little learning?

Inexhaustible patience is needed if Truth is to be brought home to anyone.

सत्यके दर्शन बगैर अहिंसाके हो ही नहीं सकते । इसीलिये कहा है कि अहिंसा परमोधर्म: ।

त्याज्य वस्तु मुफ्त मिले तो भी न लेना कर्तव्य है

મનુષ્ય ભોગને નથી ભોગવતો પરંતુ ભોગ મનુષ્યને ભોગવે છે. અર્થાત્ ખાઈ જાય છે.

जिंदगी मजा करने के लिये नहीं है लेकिन किर्तारको पहचानने के लिये और जगत्की सेवाके लिये है ।

जो मातृभाषाकी अवगणना करता है वह अपनी माताकी करता है ।

Do not listen to rumour; but, if you do, do not believe it.

Intuition is lame if it is not supported by reason.

Man is the image of his thoughts.

आवेश शांत होने पर ही जो कम किया जाता है वही फलदायी होता है ।

કૉન્ફ્યૂશિયસ કહે છે: સુવ્યવસ્થિત રાજ્યમાં ધનને પ્રગતિ નથી ગણતા. લોકોની અને તેમના આગેવાનોની પવિત્રતા એ જ રાષ્ટ્રનું સાચું ધન છે.

We are all mad. Which of us shall call whom mad?

मनुष्य अकेला कुछ नहीं है, लेकिन जब वह ईश्वरका बनता है, तब सब कुछ होता है ।

जब सब कुछ ईश्वरका है, तब उसको क्या अर्पण करें?

ઈર્ષ્યા કરનારને ખાઈ જાય છે. જેની તે ઈર્ષ્યા કરે છે તેને કંઈ થતું નથી, કદાચ તે જાણતો પણ નથી.

जो मनुष्य एक वस्तु दिलसे मानता है वह सर्वथा अनुचित है तो भी उसकी दृष्टिसे सही है ।

करना है ईश्वरका कम लेकिन वह हम कैसे जाने ।

Man cannot raise himself by searching outside. The scope for growth lies within.

अच्छा कम इसी क्षण करे बुरा कम हमेशा मुल्तवी करते रहे ।

He who has God for his companion, why need he be sorrow­ful or anxious or look for another companion?

क्रोधावेशमें आदमी अपना नुकसान करता है, उसका पुरावा [प्रमाण] रोज मिलता है ।

जो मनुष्यका मन जानबुझकर गंदा रहता है, उसके लिये अगर कुछ है तो रामनाम ही है ।

One can never find Truth if one is not wide awake every moment of ones life.

बगैर सत्संगके आत्मा सूक जाती है ।

मुझे तो ईश्वरके बारेमें हर घड़ी प्रतीति होती है । फिर किसीसे डरना क्या?

When the ego dies, the soul awakes.

મહેનત કર્યા વગર જે ખાય છે,તે ચોરીનું અન્ન ખાય છે.

How shall we please God, how praise Him? By serving His creature—man.

जब जगत् हमें गिराता है, तब ईश्वर हमारा बेली होता है ।

जबतक शरीर, मन और आत्माके बिचमें मेल नहीं होता है कुछ भी कम सीधा नहीं बनता है ।

ધર્મ કંઈ જીવનથી ભિન્ન નથી, જીવનને જ ધર્મ માનવો જોઈએ. ધર્મ વગરનું જીવન મનુષ્યજીવન નથી, પશુજીવન છે.

ज्ञानी पुरुष त्यागसे ही शांति पाता है ।

He who obeys Gods Law will never care for any other law which is opposed to the Divine Law.

श्रध्धासे मनुष्य क्या नहीं कर सकता? सब कुछ कर सकता है ।

ताजुब है कि आदमी बहोत दफा नहीं जनता है कि दुश्मन कौन और दोस्त कौन?

To seek a favour is to barter away ones freedom.

मनका मैल शरीरके मैलसे भयंकर है लेकिन शरीरका मैल भीतरी मैलकी निशानी होती है ।

प्राण जाय वरु वचन न जाई ー तुलसीदास

देशों [के] बीचका समुद तैरना आसान है, व्यक्तिके बीच या प्रजाके बीच या प्रजाके बीच का समुद्र तैरना कठिन है

जिसका वर्तन पशु जैसा है वह पशुसे बदतर है । पशुका पशुत्व उसके लिये स्वाभाविक है मनुष्यका नहीं ।

Innocent and dreamless sleep is samadhi (meditation), yoga (concentration of mind) and selfless action. (Adapted from Vinobas letter).

Religion is that which comprehends all. In other words, religion permeates life in all its aspects and at all times.

विचारको [लौह]खंडकी दीवारको भी भेदता है ।

મૌનમાં સર્વાર્થસિદ્ધિ છે એવો અનુભવ વધતો જાય છે.

That which looks for mercy from an opponent is not non­-violence.

विभूतिके कारण अमर होना बड़ी बात नहीं है ।जो रोजके कार्यमें अपना धर्म पूरा बजाता है वह विशेष है ।

धैर्यके फल मीठे होते हैं ।

अनासक्तिकि एक परीक्षा है कि मनुष्य राम नाम लेकर सोने के समय एक क्षणमें सो सकता है ।

જે માણસ અધ્યાત્મિક મનાતો હોય અને વ્યાધિગ્રસ્ત રહેતો હોય તો એના કંઈ દોષ હોય જ છે.

देहधारीके लिये जो शक्य अनासक्ति हो सकती है, उसके सिवा १२५ वर्षकी आयु असंभव मानी जाय ।

Justice needs to be tempered with generosity as much as generosity needs to be tempered with justice.

What is true of purity is true of all other virtues. Non­violence is tested when it faces violence.

ઈશ્વર આપણો આશ્રય છે, એ જ આપણું બળ છે અને તે જ આપત્તિને વખતે આપણી રક્ષા કરે છે. (સામ ૪૬-૧)

એક ઈશ્વરમાં જ સંપૂર્ણ શક્તિ છે. તેથી ઈશ્વર પર જ હંમેશા ભરોસો રાખવો, માણસ પર કદી નહીં. (આઈઝાયા ૨૬-૪માંથી)

અગ્રણ છુપાવવાથી વધે છે. અજ્ઞાન બતાવવાથી આશા રહે છે કે એ ક્યારેક પણ ઓછું થશે.

हमारी गँदगी हमने जब [तक] नहीं नीकाली है तबतक प्रार्थना करने का हमें कुछ हक़ है क्या?

Our personal cleanliness counts for little if our neighbours are not clean.

આપણે છીએ કેમ કે ઈશ્વર છે. આ પરથી જ આપણે જોઈ શકીએ છીએ કે મનુષ્યમાત્ર, જીવમાત્ર ઈશ્વરનો અંશ છે.

Just as only others can see a mans back while he himself cannot, we too cannot see our own errors.

સમુદ્ર બિંદુઓનો બનેલો છે, એનું કારણ એ છે કે બિંદુઓમાં સંપૂર્ણ સહકાર છે. આ જ વાત માણસોને લાગુ પડે છે.

To remain entangled in things physical and aspire for self-realization is like asking for the moon.

સત્યના દર્શન માટે સંતોના ચરિત્ર વાંચવા અને તેનું મનન કરવું જરૂરી છે.

ભૂતકાળ આપણો છે, આપણે ભૂતકાળનાં નથી. આપણે વર્તમાન છીએ અને ભવિષ્યને બનાવવાવાળાં છીએ, ભવિષ્યનાં નહીં.

વિકારી વિચારોથી બચવાનો એક અમોદ્ય ઉપાય- રામનામ- છે. નામ કંઠમાંથી જ નહીં પરંતુ હૃદયમાંથી નીકળવું જોઈએ.

સંતોની વાણી સાંભળો, શાસ્ત્ર વાંચો, વિદ્વાન થઇ જાઓ, પણ જો ઈશ્વરને હૃદયમાં સ્થાન ન આપ્યું તો બધું ફોક છે.

I say that he is the greatest artist who leads the best life.

Throughout my career at the bar I never once departed from the strictest truth and honesty.

Why is it that man is afraid of speaking and practising truth, not untruth?

Purity asks for no external protection.

ध्यानावस्थित दृढ़ बनता है, स्पष्ट बनता है ।

अमृत भी उसमें ज़हर पड़ने से ज़हर बन जाता है ।

Merit lies in fighting alone, be the opponent one or many.

My grace is sufficient for thee : for my strength is made perfect in weakness. II Corinthians, XII. 9.

आसक्तिसे किया हुआ शुद्ध काममें भी डावपेंच आते ही हैं ।

If the nature is evil, it needs not repression but casting out.

To a starving person, God will appear in the form of bread alone.

सबसे बडी चुप ।

સત્યનાં દર્શન અહિંસા વગર થઇ નથી શકતાં એટલા માટે કહ્યું છે કે अहिंसा परमो धर्म:

अहंकाररूपी अंधकार से भी ज्यादा है ।

मनुष्य मौतके मुँहमें पड़ा है । मौतका मुंह बंध पड़ने पर मरा हूआ कहा जाता है ।

जो मजे छिपे कर्तव्यमें हैं, सो दूसरेमें नहीं हैं ।

મીરાંબાઈના જીવનમાંથી આપણે મોટી વાત એ શીખીએ છીએ કે તેણે ભગવાનને ખાતર સર્વસ્વનો ત્યાગ કર્યો - પતિનો સુધ્ધાં.

He who explores the branch and forgets the root, strays.

गुरु संपूर्ण होना चाहिये । वह तो ईश्वर ही है ।

The contentment that accrues to man as a result of leading a regular life, promotes his health and longevity.

When the self dies, God fills the void.

Everyone grows old with the passage of time; desire alone remains ever youthful.

Nobody progresses without opposition.

A satyagrahi never misses, can never miss, a chance of compromise on honourable terms.

खुश करना तो खुदाको, खुशामत करना तो भी उन्हींकि, यो हम सब चिंता और झंनझंटसे छुट जाते हैं ।

રાઈ જેટલો નાનો દોષ છુપાવવાથી પહાડ જેટલો મોટો બની જાય છે. પણ જાહેર કરી દેવાથી તે નાબૂદ થઈ જાય છે.

If you must be annoyed, why should it be at other peoples lapses, why not at your own?

जिंदगीका एक भी क्षण नहीं है जिसमें आदमी सेवा नहीं कर सकता है ।

If God so desires it, I may have to become a helpless witness to the undoing of my dream.

Die and be saved.

अनासक्तिकि सच्ची कसौटी तब होती है जब किसी कामके लिये हमारे में अशक्तिका पूरा संभव पैदा होता है ।

Only he can be a leader who never loses hope.

ઉતાવળા સો બાવરા ધીરા સો ગંભીર. - એ કહેવતનું સત્ય ક્ષણે ક્ષણે જોવામાં આવે છે.

सब रखो, सब खोवो ।

जिने की मजे जीने की जंजाल छोड़ने में है

સત્યાગ્રહી કહેવડાવવાથી માણસ સત્યાગ્રહી નથી બનતો. શુદ્ધ સત્યનું પાલન કરવાથી જ માણસ સત્યાગ્રહી બને છે.

सिवाय ईश्वरकि गोदके हमें और कहीं सलामती हो ही नहीं सकती ।

मनुष्य जितना बोल क्र बिगड़ता है इतना ख़ामोशीसे कभी नहीं ।

अगर आदर्शको कभी न छोड़ा जाय तो आदर्श हमें कभी नहीं छोड़ेगा ।

If I had no sense of humour, I would have committed suicide long ago.

મનુષ્યના ખરા છ દુશ્મનો છે: કામ, ક્રોધ, મોહ, મદ, મત્સર, શોક. તેમને જીતવાથી બીજા દુશ્મનોને જીતવું સહેલું બની જાય છે.

आदमी प्रतिक्षण जाग्रत न रहें तो सत्य उसे मिल ही नहीं सकता है ।

Man dies when he cuts himself off from the source of his being, not when the soul leaves the body.

When ‘I and when God? In determining this lies the test of wisdom.

In order to know himself, man must come out of his shell and view himself dispassionately.

A leader is only first among equals.

He who has neither peace nor determination, how can he have realization?

કોઈ પણ કામ કરીને જયારે મનુષ્ય દુઃખ મને છે, તો સમજવું કે તે જ્ઞાનપૂર્વક નથી કરતો પૂરતું મજબૂરીથી કરે છે.

अनासक्तको अपना कुछ नहीं हो सकता है

सादगी बनाने से नहीं बनती, स्वाभावमें होनी चाहीये ।

માણસનો લોભ આકાશથી પણ ઊંચે જાય છે, પાતાળથી પણ નીચે જાય છે. એટલા માટે એને મર્યાદા હોવી જ જોઈએ.

बहूत गैरसमजकी जड अविश्वासमें होती है; बहूत अविश्वासकि जड़में भय होता है ।

દૂધમાં ઝેર હોય તો આપણે કૅફીદઈએ છીએ. તે જ પ્રમાણે સારા સાથે પાખંડ હોય તો તેને ફેંકી ડો.

જે માનસ એક વસ્તુ સમજી નથી શકતો, તેને તે કરવાની જબરદસ્તી કરવી એ સખતમાં સખ્ત સજા છે.

हम सब दीवाने हैं उनमें कौन किसको दीवाना कहे?

શ્રદ્ધાથી માણસ શું નથી કરી શકતો? બધું જ કરી શકે છે.

અનાસક્ત વ્યક્તિને ક્યારેય ગુસ્સો આવવો નહીં જોઈએ.

ईश्वर शक्ति ऐसी सत्ता है जिसके सामने लुछ भी टिक नहीं सकता

Vice flourishes in darkness. It vanishes in the light of day.

पवित्रता बाहरकी रक्षा मांगती ही नहीं है

सुखमे सुख देखना दुःख है, दुःखमें से सच्चा सुख निकलता है ।

यह पीछेका बताता है की सबकी कूंजी सत्यकी आराधनामें है सत्यकी उपासनासे सब चीज मिलती है

He who has not in him infinite patience cannot observe nonviolence.

जैसे पिण्डमें ब्रह्मांड है ऐसे देहातमें हिंदुस्तान है ।

હિંસા દુર્બળનું શસ્ત્ર છે. અહિંસા સબળનું.

I realized that the true function of a lawyer was to unite parties riven asunder.

An ideal is one thing; living up to it is quite another.

हरेक आदमीको अपना मूल ढुंढना चाहीये ।

जब तक हमें भीतरसे रौशनी मिलती है हम कुछ सही नहीं कर पाते है ।

सच्चा सेवक ही सदगृहस्थ है वह बदलेमें लेने की इच्छा न करते हुए देता ही है

વગર વિચારે કશું વિચારવું, બોલવું કે લખવું નહીં. અને વિચાર કરો કે એથી કેટલો બધી સમય બચી જાય છે.

खूबी अकेले झूझने [जूझने]में है । विरोधि एक हो या अनेक ।

जो ईश्वरको साक्षी रखकर कुछ सोचता है, बोलता है, करता है वह सच्चा करने से कभी शरमींदा नहीं होगा ।

लोगकी निंदासे जो डरता है वह महत्वका काम नहीं कर सकेगा ।

आत्मारूपी सही धनको पहचानना न उसकी रक्षा करता है वह और किस चीजकि रक्षा क्र सकता है?

श्रद्धा ही जिंदगीका सूरज है ।

અનાસક્ત વ્યક્તિને પોતાનું કશું જ હોતું નથી.

લોકો તારી નિંદા કરે કે પ્રશસ્તિ, એમાં તારે શું? તું જેને ધર્મ મને છે, તેનો જ અમલ કર.

Mere confession of a wrong does not erase it. Whatever is possible must be done to undo the wrong.

થોડું જૂઠ પણ મનુષ્યનો નાશ કરે છે, જેમ ઝેરનું ટીપું દૂધનો.

We shall cease to think only of ourselves when we think of others.

Faith is put to the test when the situation is most difficult.

शुद्ध ह्रदयसे निकला हुआ वचन कभी निष्फल नहीं होता

अगर भीतरी बत्ती जले तो सरे जगतको प्रकाश देती है ।

આ વસ્તુ નાનામોટા સૌને માટે છે એમ વિચારીને આપણે શીખીએ ને તે પ્રમાણે ચાલીએ, નહીં તો જીવતાં છતાં મૂએલા છીએ.

Knowledge is that alone which enables a man to know him-self. In other words, knowledge means self-realization.

Moral strength does accrue from the reading of scriptures; but real freedom cannot be attained without enlightenment.

એથી ઊલટું નિરભિમાન અથવા નમ્રતા માણસને પોષણ આપે છે અને વિકસાવે છે.

When a man has lost patience, he should resort to silence, and speak only when he has calmed down.

British, "Quit India"

Prayer needs a heart, not a tongue. Without the heart, words have no meaning.

जो बुरे खबरसे घभराता नहीं है, वह अच्छे खबरसे फूलेगा नहीं ।

સીધો રસ્તો જેવો સરળ છે તેવો જ કઠણ છે. એવું જો ન હોત તો બધા જ સીધો રસ્તો લેત.

When a mans mind is filled with the Light of Heaven, all obstacles in his path vanish.

જેમને રોટલો ન મળવાથી મારવાનું મન થાય છે, તેમને તો રોટલામાં જ ભગવાન દેખાશે.

रोज मरने से बेहतर है कि एक ही दफा मरना ।

જે દુઃખી જનોનો જ વિચાર કરે છે તે પોતાનો વિચાર નહીં કરે. તેને એટલો સમય ક્યાંથી હોય ?

I am quite sure that the stoniest heart will be melted by passive resistance.

विद्या वही है जिससे मनुष्य अपनेको पहचाने । इसका अर्थ आत्मज्ञान हुआ ।

When a man lives in submission to authority, it means he is paying the price of personal freedom.

When we give something, we must give the truest part of ourselves.

When God cares, why should we be full of cares?

सच्चे भक्तके लिये कुछ भी अशक्य नहीं है

Whatever the crisis, the fire of love will overcome it.

नानक कहते हैं अगर हम ईश्वरके कानूनपर चलें तो हमें मनुष्यके कानूनकी गुंजायश नहीं रहती है ।

કંઠસ્થ જ્ઞાનની એટલી કિંમત છે જેટલી પોપટને રામનામની.

स्वच्छता जब भीतरी और बाहरी रहती है तब वह ईश्वरमयताको पहुंचती है

માણસ જયારે એક નિયમ તોડે છે તો બીજા આપોઆપ તૂટી જાય છે.

To mistake selfishness for selflessness is like mistaking a jackal for a lion.

जब आदमीका धैर्य छूट गया है तब मौन लेकर शांत होने पर ही बोलें ।

He who is absorbed in God cannot become absorbed in any­body or anything besides Him.

ईश्वर सर्वत्र है, इसीलिये वह हमसे पत्थर, वृक्ष, जंतु, पक्षी, पशु इ[त्यादी] के मार्फत बोलता है ।

One is a servant of him for whom one works, not to whom one pays only lip service.

A poet has said that a man without knowledge is like an animal. What is that knowledge?

Man by himself is nothing. But when he has become one with God, he is everything.

Who can describe the joy that lies in finding refuge in God?

વિદુરજી, જેમને ધર્મનો ખ્યાલ નથી રહેતો એવા દસ પ્રકારના લોકોમાં લોભી, કામી, ક્રોધી અને શરાબી લોકોને ગણાવે છે.

ધર્મપાલનમાંથી જે અધિકાર મળે છે, તે જ સ્થિર રહી શકે છે.

Rather perish than break the pledged word. —Tulsidas

One who thinks in terms of mine and thine cannot be free from attachment.

हमारा जीवन रोज नया होता है यह ज्ञान हमको उंचे जाने के लिये मददगार बनना चाहिये ।

Such being the case, where is the sense in making merry or becoming arrogant?

ट्रेनको चलाने वाली शक्ति सीटी नहीं है, लेकिन बाफमें रही युक्त शक्ति है ।

जबतक प्रेरणाको बुद्धिका समर्थन नहीं होता, तबतक वह पंगु है ।

Non-violence is the first article of my faith. It is also the last article of my creed.

He who is afraid of peoples censure will never be able to do anything worth while.

That being so, why is man happy or miserable?

He who lacks peace and firmness cannot realize God.

अज्ञान छुपाने से बढ़ता है । अज्ञान बताने से आशा कि जाय कि वह कभी न कभी कम होगा ।

Untruth corrodes the soul; truth nourishes it.

भीतर साफ़ है तो बाहर होना ही है ।

मैं कब और ईश्वर कब? उसका निश्चय करने में ज्ञानकी परीक्षा है ।

Let us think not of big things but of good things.

The conduct of a few Indians was the measure of that of the millions of their fellow-countrymen.

If we dwell on evil thoughts, they do not disappear; they are likely to become our companions. Dhyayato vishayan.”

The power of a true word is such that it leads one from selfishness to selflessness.

जो तेरेमें ही हे, उसे बाहर कहां ढुंढता है?

एक वचन भी सत्य है तो काफी है; असत्य वचन कितने भी हो निकम्मे हैं ।

बगैर आदर्शकि मेहनत निष्फल है, जैसे बगैर दिशा या बदर [बंदर] का जहाज निष्फल घूमता है ।

एककी क्रूरता दूसरेकी अक्रूरताका नाम लेती है ।

जब तुझे सब छोड़ेगा, तब इशेअर तो तेरे पास है ही ।

We have made ourselves what we are.

धर्म पालनमें से जो अधिकार निकलता है वही स्थिर रहता है

Like a ship without direction or destination, labour without an ideal is fruitless.

थोड़ासा झूठ भी मनुष्यका नाश करता है जैसे दूधको एक बूंद झहर भी ।

સીધી વાતને પણ જે માણસ આડી સમજે, તેને સહન કરવામાં કેટલી ભારે અહિંસા જોઈએ !

Renunciation is true enjoyment.

जिसे ईश्वरका सहारा है उसे पंगु मन्ना पाप समझा जाय ।

સાચું કહીએ તો ડર એક જ વાતનો હોવો જોઈએ. અને તે ગંદું અથવા જૂઠું કરવાનો.

हमारे हृदयकी गद्दीपर खुदा बैठे और शैतान भी, नहीं हो सकता ।

व्याधिके डरसे जितने आदमी मरते हैं, उनसे कम व्याधिसे मरते हैं ।

When Reason and Faith are in conflict, it is better to prefer Faith.

જૂઠ આત્માને ખાઈ જાય છે, સત્ય આત્માને પુષ્ટ કરે છે.

જે શિક્ષણની અસર આપણા ચારિત્ર્ય પર નથી પડતી, તે શિક્ષણ નકામું છે.

Without the maximum possible non-attachment, it is inconceivable for anyone to live up to the age of 125 years.

Every moment I observe how man deceives himself.

માણસ પોતાને કેવો છેતરે છે, એનો મને પ્રતિક્ષણ અનુભવ થાય છે.

सच्चके जैसा कोई सुख नहीं, जूठके जैसा कोई दुःख नहीं ।

शुद्ध विचारकी शक्ति वचनसे बहूत अधिक है ।

जो समय बचाना चाहता है वह अनावश्यक बात एक भी नहीं करेगा ।

Nothing turns out right so long as there is no harmony between body, mind and soul.

I believe that there is no prayer without fasting and there is no real fast without prayer.

જમીનનો માલિક તો તે જ છે જે તેના પર મજુરી કરે છે.

[जो] धीरज खोता है वह सत्य खोता है अहिंसा खोता है ।

સાચા ધર્મને ક્ષેત્રની મર્યાદા નથી હોતી.

अगर हम दुःखले समय भी ईश्वरकी हाजरीको पहचान सके तो हमारे लिये खेर है ।

He alone knows the charm of solitude who has deliberately taken to it.

जिस तालीमका असर हमारे चरित्रपर नहीं होता है वह कुछ कामकी नहीं है

Sacrifice which causes pain is no sacrifice at all. True sacrifice is joy-giving and uplifting.

अहिंसा सत्यादी स्वयं प्रकाश है । अगर नहीं है तो वह नकली वस्तु है ।

अल्प या महादोष करना ख़राब है लेकिन उसे छिपाना और ख़राब है ।

આદર્શ વગરની મહેનત નિષ્ફળ છે, જેમ દિશા અથવા બંદર વગરનું વહાણ નિષ્ફળ ફર્યા કરે છે.

मौतसे जितने लोग मरते हैं, उससे फिकरसे अधिक मरते हैं ।

आग्रह सत् होता है असत् भी-असत्से नहीं छूटता, सत् को नहीं छुता ।

जो मनुष्य शरमके मरे विवेक बताता है वह सचमुच अविवेकका प्रयोग करता है

प्रतिक्षण अनुभव होता है कि समताके फल मीठे होते हैं ।

अपने गुण आप देखे और उसकी स्तुती दूसरोंसे करे उससे बड़के [बढ़कर] नीचता कैसी होगी?

આદર્શ એક વસ્તુ છે, તેનું પાલન એ જુદી જ વસ્તુ છે. લખ્યું : ૧૫-૪-૪૫

जो मनुष्य अपनेपर काबु नहीं रख सकता है वह दूसरोंपर कभी सच्चा काबु नहीँ रख सकता

Mans capacity for self-deception is immeasurably greater than that for deceiving others. Every sensible person will testify to this.

हे जिव! तू अनासक्त है तो तुझे शोरगुलको और मारपीटको भी बरदास्त करना है

संतोंकि वाणी सुनो, शास्त्र पढो, विध्वान हो लो, लेकिन अगर ईश्वरको हृदयमें स्थान नहीं दिया तो कुछ नहीं किया ।

नहि असत्य सम पातक पुंजा, गिरि सम होइ कि कोटिक गुंजा - तुलसीदास

जो मनुष्य अपने दुःखोको गाता है वह उसे चोगुना करता है ।

Reflection shows that heaven is here on earth, not in the sky above.

फिर नानक कहते हैं, जो देते हो वह तुमारा है जो रखते हो वह तुमारा नहीं है ।

Give all, gain all.

નિયમ તૂટે એ કેવું જોખમકારક છે ! મુંબઈ આવ્યો ને રોજ લખવાનું છૂટી ગયું.

स्वाभाव अगर बुरा है तो उसे दबाना नहीं पर उसे फेंक देना ।

अगर सत्य किसीको बताना है तो अखुट धैर्य चाहीये ।

मनुष्यकी सच्ची पहचान उनके हार्दिक विनयसे होती है ।

It is as difficult to make the impossible possible, as it is easy to make the possible impossible.

जो मनुष्य किसी एक चीजपर एक निष्ठासे कम करता है वह आखिर सब चीज करने की शक्ति हासल करेगा ।

He who is unable to rule over himself can never really succeed in ruling over others.

We have no existence outside and apart from God.

A good thought is like fragrance.

A vow means unflinching determination? progress is impossible without inflexible determination.

The true mark of success in life is the growth of tenderness and maturity in a man.

विचारशून्य जीवन पशु जीवन जैसा है ।

Noise does not overcome noise; silence does.

संगीत गलेसे ही निकलता है ऐसा नहीं । मनका संगीत है, इंद्रियोंका है, हृदयका है ।

किसीकी महेरबानी मांगना अपनी आझादी बेचना है

Deeds, like seeds, take their own time to fructify.

મનુષ્ય પોતાના વિચારોનું પૂતળું છે.

To find fault is one thing; to prove it is another.

हमें बुद्धि है और इससे प्रे अन्तर्नाद है । दोनोंकी अपनी-अपनी जगह जरुरत है ।

The right that accrues from the performance of duty endures.

Man is truly known by the humility of his spirit.

समुंदरमें पड़ीं हूई मछी अगर समंदरको पहचान सकती है तो संसारमें पड़ा हूआ प्राणी संसारको पहचान सकता है ।

વિકારી વિચારો પણ બીમારીની નિશાની છે. એટલા માટે આપણે બધા વિકારી વિચારોથી દૂર રહેવું.

हम सत्संग ढुंढते हैं क्योंकि हमारी आत्माके लिये वही खुराक है ।

When the inner lamp burns, it illumines the whole world.

માણસને જયારે અથાતીત વસ્તુ મળે છે ત્યારે તેના આનંદનો પાર નથી રહેતો.

Great caution is necessary when a man represses his nature.

A leader is useless when he acts against the promptings of his own conscience.

It appears that man cannot escape the snare of exaggeration.

A calculating mind cannot attain self-realization.

I am in the world feeling my way to light "amid the encircling gloom."

Steadfastness in meditation indicates depth of thought; it also makes for purity and maturity of thought.

सच्चा सुख बाहरसे नहीं मिलता है अंतर से ही मिलता है ।

दूसरोंके दोष ही देखना अपने गुणोंको देखने से भी नीच है ।

આજે પ્રાતઃકાળના ભજનમાં હતું કે ઈશ્વર આપણને કદી ભૂલતો નથી. આપણે તેને ભૂલી જઈએ છીએ એ જ ખરું દુઃખ છે.

પુખ્ત વાચનથી શક્તિ તો આવે છે પણ જ્ઞાન વગર સાચી સ્વતંત્રતા નથી મળતી.

Chastity needs no purdah. It needs only Gods protection.

जब हम जानते हैं कि एक वस्तुकी दो बाजु हैं, तो हम सफ़ेदको देखें ।

श्रद्धा उसका नाम है जो विरुद्ध निशानी होते हूए अचलित रहती है ।

Life is unreal, death is real and certain. —Nanak

આંતરિક અને બાહ્ય સ્વચ્છતા ઈશ્વરપારાયણતાને પામે છે.

सादगीमें भलाई है, महत्त्व है, नहिं दोलतमें ।

हम शरीरधारी होने के कारन परमात्माकि हस्तीकि कल्पना नहीं कर सकते हैं ।

जिस त्यागमें दुःख है, वह त्याग नहीं है ।

आदमी हेवानका कम करे और आदमी होने का दावा कैसे करे?

जो जीना नहीं जानता है वह मरना कैसे जाने?

धर्म वह है जो सब धारण करता है यानि सब हिस्सेमें सब समय जीवनमे ओतप्रोत है

દુઃખના સમયમાં જે ભગવાનનાં દર્શન કરે છે, તેને કોઈ દર લાગતો નથી.

आपखुदीमें सब मुसीबत भरी है ।

God is omnipresent. Hence it is that He speaks to us through stones, trees, insects, birds, beasts, etc.

Sacrifice with regret is no sacrifice.

जिह्वा कर्जा नहीं भारती है, लेकिन कार्य ही भरता है ।

મારી કૃપા તારે માટે પૂરતી થવી જોઈએ, કારણ કે મારું બળ દુર્બળતામાં જ પૂર્ણ થાય છે. (૨ કોર : ૧૨-૯)

अनासक्तिके साथ अनियमितताका मेल कभी नहीं जमता है

Superstition and truth cannot go together.

One person has God on his side; millions have Satan on theirs. Must, therefore, one fear the millions?

Being a slave to fear and selfishness is the worst form of slavery.

भूल कबूल करना झाडूके समान है झाडू गंदकी साफ करता है, भूल का स्वीकार कम काम नहीं देता

True happiness does not come from obtaining what one likes. It comes from cultivating a liking for what one dislikes.

The light of knowledge can never dawn on the proud.

भोगको मनुष्य नही भुगतता है लेकिन भोग मनुष्यको भुगतता है अर्थात खा जाता है

Nanak says : God dwells in every human heart, and so every heart is a temple of God.

हिंसा त्याज्य है क्योंकि उससे [जो] लाभ होता लगता है, वह आभास है, नुकसान होता है वह कायमी है

Man rests in the jaws of Death. He is said to be dead when the jaws close.

પ્રથમ કામ, પછી મળે તો કામ જેટલા દામ, આ થઇ પરમાત્માની સેવા. દામ પહેલાં માગો તો તે થઇ સેતાનની સેવા.

He whose eye says one thing, his tongue another, and his heart yet another, is a worthless fellow.

अपनेको पहचानने के लिये मनुष्यको अपनेसे बाहर निकलकर तटस्थ बनकर अपने को देखना है

There is only one way of achieving independence through non-violence : by dying we live, by killing never.

How can one claim to be human if he acts like a beast?

A devotee is ever absorbed in God.

If there is any hope for a man, whose mind remains impure in spite of himself, it is Ramanama.

આપણે આપણી ગંદકી કાઢી નથી ત્યાં સુધી પ્રાર્થના કરવાનો આપણને હક છે ખરો ?

If we do not forsake our ideal, the ideal will never forsake us.

जब आदमी अंतर खली करता है तब ईश्वर वह खली जगह भरता है ।

સૌંદર્ય ચહેરાના રંગમાં નથી, સત્યમાં જ છે.

Ramanama helps only those who fulfil the conditions for its recitation.

True religion knows no territorial limits.

To be guilty of a lapse, small or big, is certainly bad; but to hide it is even worse.

God and Satan cannot both occupy the throne of the heart.

Man is where his mind is, not where his body is.

अनासक्तिका एक लक्षण यह है : अनासक्तका कोई कार्य दिनके अंतमे बाकी नहीं रहता

जब आकाश तेरेमें भरा है और ईश्वर तो उसमें है हि, तो तुझे और क्या चाहिये?

If we call God our Redeemer and let our indolence grow, we are committing a sin.

सजा तो वही क्र सकता है जिसके निर्णयमें निश्चय है । ऐसा ईश्वरके सिवाय कौन हो सकता है?

The wonder is that even though a man knows where true happiness lies, he wastes his life in pursuing untruth!

विकारी विचारसे भी बीमारीकि निशानी है इसलिये हम सब विकारी विचारसे बचते रहें ।

Contemplation of an ideal does not broaden its scope, but it certainly increases its depth.

By whatever name God be called, if there be godly attri­butes, we must surely bow to Him.

What is it, if not futile, to argue about something which is beyond thought?

मरो और तरो ।

To speak the truth, you have to weigh your words again and again.

જે મનુષ્ય પોતાપણાની રક્ષા કરવા માગે છે, તેણે બધી જ આર્થિક વસ્તુ ખોવાની તૈયારી રાખવાની છે.

दोष कबूल करने से ही दोष नहीं मिटता, दोष मिटाने के लिये जो शक्य है वह करना भी चाहीये ।

જે ધર્મ આ લોકની વાત સિવાય પરલોકની જ વાત કરે છે, તેને ધર્મ ન કહી શકાય.

जिनको धर्मका ख्याल नहीं रहता है ऐसे दस प्रकारके लोगोंमें लोभी, कामी, क्रोधी और शराबी लोगोंको विदुर गिनाते है

There can be no perception without steadfastness of mind.

दुःखके समय जो भगवानका दर्शन करता है, उसे कोई भय नहीं लगता है

जिसको रोटी न मिलने से मरना है उसे तो ईश्वर रोटीमें ही देखने में आवेगा

इस अहंकाररूपी अंधकारको कैसे निकलें? रजवत्होने तककी नम्रता रूपी प्रकाशसे ।

जीना जूठ है, मृत्यु सही है, निश्चित है । (नानक)

हम बड़ी बातोंको न सोचें, अच्छी सोचें ।

मनुष्य जब एक नियम तोड़ता है तो दूसरे अपने आप तूट जाते हैं ।

When attachment is present, the performance of even a pure deed involves manipulation.

It is not the whistle that moves the train but the power harnessed in the steam.

He who wants to drink of the nectar of Ramanama must purge himself of lust, anger and the like.

शारीरिक दुर्बलता सच्ची दुर्बलता नहीं, मनकी दुर्बलता ही सच्ची दुर्बलता है

મનુષ્ય કોઈ સત્તાનો તાબે રહેતો હોય એનો અર્થ એ છે કે તે વ્યક્તિગત સ્વાતંત્ર્યની કિંમત ચૂકવી રહ્યો છે.

मनुष्य जब अपने स्वभावको दबाता है तब सावधानीकी बड़ी आवश्यकता है ।

Religion is no religion if it becomes mechanical.

Silence inspired by fear is no silence.

If we are late for a train, we miss it. What if we are late for prayer?

मूलको छोड़कर जो डाल खोजता है, वह भटकता है ।

That which should be renounced must be declined as a matter of duty even if offered free.

Even if he be your relation, do not try to hide his faults.

Every minute of my life I am conscious of the presence of God. Why, then, need I fear anyone?

Nanak says : The craving for happiness is a veritable disease. Sorrow or suffering is its remedy.

Man must never suppress his inner voice even if he stand alone.

धर्मका जामा पहनने से पाप पुण्य नहीं बनता; भूल भूल नहीं मिटती ।

Without selflessness, how can there be fearlessness?

He who is truly clean within, cannot remain unclean without.

If the inside is clean, the outside is bound to be so.

He alone who truly serves is a good householder. He goes on giving without expectation of return.

To remember God and forget others is to see God even in them.

Nanak says : The more one indulges oneself, the more unhappy one becomes.

नरसिंह महेता कहता है मैं करता हूं, ऐसा कहना ही अज्ञानताकी परिसीमा है । इसके ध्यानमें अनासक्तिकी कूंजी है ।

However great the fury of the storm, the sea does not abandon its calm.

Knowing that everything has two sides, let us look at the bright side alone.

जो सचमुच भीतरमे स्वच्छ है वह बाहरमें अस्वच्छ हो ही नहीं सकता

Everything is right and proper in its place, improper when out of place.

What is big or small in sin? Sin is sin. To believe otherwise is self-deception.

આજકાલ બાઈબલના ફકરા વાંચું છું. આજે આ જોવામાં આવ્યું : શ્રદ્ધાપૂર્વક જે કાંઈ માગશે તે તમને મળશે. (મેથ્યુ ૨૧-૨૨)

ईश्वर हमारा सुकन है और नाखुदा भी ।

श्रध्दाकी परीक्षा सबसे कठिन अवसरपर होती है

जीवनकी सफलताका सही निशान है कि मनुष्य कोमल बनता जाता है और पिढ ।

देवके कोई भी नाम हों, लेकिन उसमें देवके गुण हों तो हम उसे अवश्य नमस्कार करें ।

અહિંસા મારફતે સ્વતંત્રતા મેળવવાનો એક જ માર્ગ છે. મરીને જીવીએ, મારીને કદી નહીં.

जिसको शांति नहीं व् दृढ़ता नहीं, वह ईश्वरको नहीं पा सकता है ।

कविने कहा है कि विद्या रहित मनुष्य पशु समान है । यह विद्या कौन सी?

आजका दिन सुवर्णाक्षरमें लिखने योग्य है क्योंकि ६ अप्रेल, १९१९ को हिंदुस्तानने अपनेको पहचाना ।

An egoistical utterance should always be regarded as false.

बगैर भीतरकी शांतिके, बाहरी शांति कुछ कामकी नहीं है ।

How shall we dispel this darkness of egoism? By the light of uttermost humility.

सिवाय मनकी स्थिरताके दर्शन हो ही नहीं सकता है ।

मनुष्य अपने विचारका पुतला है

सत्य के दर्शनके लिए संतोंका चरित पढना और उसका मनन करना आवश्यक है ।

जो हमेशा सत्यके पथपर ही चलता है वह कभी गिरता नहीं ।

Debts are redeemed by deeds, not by words.

जो ईश्वर चतुर्भुज है वह सहस्त्र भुज भी होता है । येह बताता है कि सब काल्पनिक है ।

He who loses patience, loses Truth as well as Non-violence.

હું ક્યારે અને ઈશ્વર ક્યારે? એનો નિર્ણય કરવામાં જ્ઞાનની પરીક્ષા છે.

He who does not know himself is lost.

A guru should be perfect. God alone is that.

માણસ ભલે કોઈ શુભ નિશ્ચય પણ ન કરે, પણ વિચારપૂર્વક કરે તો તે કદી ન છોડે

मेरे धंदेके बारेमें मैं क्यों किसीपर निर्भर हूं?

No joy can compare with the joy of doing ones duty in silence.

The human body is like a musical instrument. Any note that is desired can be struck on it.

What distinguishes man from animals ? Comprehensive think­ing on this question will solve a lot of our problems.

સાચું સુખ બહારથી નથી મળતું, અંતરમાંથી જ મળે છે.

शुद्ध विचार ऐसी सूक्ष्म वस्तु है और इतनी वेगवान वस्तु है कि व्यापक बन जाती है ।

The hardest heart and the grossest ignorance must disappear before the rising sun of suffering without anger and without malice.

He who is poor by force of circumstances, cannot become poor by choice.

The Ganga flows in mans heart, yet he does not bathe in it, and remains unwashed.

जिसकी आंख एक कहती है, जीभ दूसरी, हृदयमें तीसरी चीज है वह घर-फूटा है निकम्मा है ।

Man cannot worship God and at the same time despise his fellow-beings. The two are irreconcilable.

We can do nothing right, so long as we are not blessed with inner light.

मनुष्यकी प्रतिष्ठाउसके दिलमें-ह्रदयमें है, नहि की उसके मस्तिष्कमें यानि बुध्दिमें

Renunciation which does not spring from the heart cannot be abiding.

अशक्य दीखता है वह अशक्य है ही ऐसा हमेशा नहीं है ।

What matters to you the worlds praise or censure? Do what you think is your duty.

Says Nanak again : Whatever you give away is yours; what­ever you keep is not yours.

Do not think, speak or write without reflecting. Consider how much time could thereby be saved.

शुद्ध ज्ञान धर्मग्रंथ पढ़ने से नहीं मिलता । शुद्ध ज्ञान सिवाय सद्गुणके असंभवित है ।

શ્રદ્ધાથી માણસ પહાડને ઓળંગી જઈ શકે છે.

जो भगवानमें लीन है वह भगवानके बाहर किसीमें या किसी चीजमें कौन नहीं हो सकता

He who is the dust of everybodys feet is near to God.

Keep all, lose all.

I could not be leading a religious life unless I identified myself with the whole of mankind.

He who has divine endowment in him becomes thereby immortal.

Faith transcends reason; it is not opposed to it.

Man spoils matters much more by speech than by silence.

ખુશ કરવા તો ખુદને, ખુશામત કરવી તોયે તેની, તો આપણે બધી ઝંઝટ અને ચિંતાથી મુક્ત થઈ જઈશું.

जिसके साथ सब कुछ है लेकिन ईश्वर नहीं उसके पास कुछ नहीं ।

Who can eat with an easy mind so long as even a single person starves for want of work?

जो दूसरा सब याद रखे और ईश्वरको भूले उसने कुछ याद नहीं किया है ।

I have no disciples, being myself an aspirant after discipleship and in search of a guru.

ईश्वरको पहचानना है तो स्वार्थ और भयको छोडना ही है ।

He who forgets God, forgets himself.

Even one word, if true, is enough. Untrue words, however many, are worth nothing.

He is lost who is possessed by carnal desire.

The hasty are ruffled; the slow and steady have composure.One sees the truth of this every moment.

જેનામાં આટલું ધૈર્ય નથી તે અહિંસા ન પાળી શકે.

अनासक्ति कितनी कठिन है अनुभवसे ही पता चलता है ।

तेरा रिश्तेदार हो तो भी उनके दोष छिपाने की कोशीश न कर ।

राजा या रंक हरेक अपने धर्मका चौकीदार होता है । इसमें हर्ष क्या शोक कौन?

Just as drop by drop the lake fills up, so also every minute of sincere prayer nourishes the soul.

बगैर परिश्रमसे यानि बगैर तपके कुछ भी हो नहीं सकता है तो आत्मशोष कैसे हो शके ?

भौतिक ज्ञान सबके नसीबमें नहीं है । आत्म ज्ञान सब पा सकते हैं, पाने का सबका धर्म है ।

He alone can offer sacrifice who is pure, fearless and worthy.

More people die of worry than of natural causes.

जिसको जम पहोंचना चाहते हैं करीब २ उसके जैसा हमारे [हमें] बनना है ।

જે ત્યાગ દિલથી નથી થતો, તે કાયમ નથી રહેતો.

He who remembers everything else but forgets God, really remembers nothing.

કહેવાય છે કે ઘર બાળીને તીર્થ ન થાય પણ સાચું તો એ છે કે ઘર બાળીને જ તીર્થ થાય છે.

જે માણસ પોતા પર કાબૂ નથી રાખી શકતો તે બીજા પર કદી સાચો કાબૂ નહીં રાખી શકે.

रामनामकी भी शक्तिकी मर्यादा है । क्या कोई चोर रामनामसे कामयाबी हांसिल कर सकता है?

अगर तुझे चिढ़ना है तो दूसरोंकी गफलतसे क्यों, अपनी गफलतपर चिढ़ ।

जब मनुष्य अपनेको पहचानता है, तब मुक्त है ।

सब अपने समयपर वृध्द होते है एक तृष्णा हमेशा युवा ही रहती है

We are no better than any other—this thought is full of truth and humility.

When God is enshrined in our hearts, we cannot harbour evil thoughts or do evil deeds.

सच्चा कार्य कभी निक्कमा नहीं होता, सच्चा वचन अंतमे कभी अप्रिय नहीं होता

एकांतकी खूबी जिसने जानबूझकर उसका सेवन किया है वही जानता है ।

जीना मानी मोज करना--खाना, पीना, कूदना नहीँ, लेकिन ईश्वरकी स्तुतो करना अर्थात् मानव जातिकी सच्ची सेवा करना

When everything belongs to God what shall we offer to Him?

There can be no safety for us save in the lap of God.

જે મજા ન ખાવામાં છે તે ખાવામાં નથી. એનો અનુભવ કોને નથી થતો?

જે કોઈ વ્યક્તિ કોઈની પણ ગુલામી કરવા માગતો નથી, તેણે ઈશ્વરની ગુલામી કરવી જોઈએ.

I am a humble but very earnest seeker after truth.

धर्म मनुष्य जीवनमें ओतप्रोत बने तब ही वह धर्म माना जाय, वह वस्त्र जैसी वासु नहीं है ।

धर्म के लिये मरना अच्य्ह्चा है, धर्मधताके लिये न जीना न म[र]ना ।

He who talks in tune with the rhythm of life is never weary.

Opposition makes the man.

आदमको खुदा मत कहो, आदम खुदा नहीं; लेकिन खुदाके नूरसे आदम जूदा नहीं ।

जब हम पार्टी साफ़ करते हैं तो उसपर ईश्वरके हस्ताक्षर स्पष्ट देखते है ।

आत्माका दर्शन जितना होता है इतना ही मनुष्य आगे बढ़ता है ।

In the code of the Satyagrahi there is no such thing as surrender to brute force.

श्रद्धामें निराशाको कोई स्थान नहीं है ।

जब आत्मा मरता है, तब परमात्मा जगह रोकता है ।

અનાસક્તિની સાચી કસોટી ત્યારે થાય છે જયારે કોઈ કામને માટે આસક્તિનો પૂરો સંભવ પેદા થાય છે.

किसीके विचार जाननेके की इच्छा न रखना, न उसपर अपना अभिप्राय बनाना अपना विचार स्वतंत्र रूपसे करना निर्भयताका लक्षण है

એક સંપૂર્ણ પુરુષ અસત્યને દૂર કરી શકે છે, પછી ભલે ને અસત્ય કહેવાવાળા અનેક જણ હોય.

सच्ची दुर्बलता बाहरी नहीं है अंतरकी ही है ।

The soul dries up without the company of the good.

आदमी अपना दुःख हंसकर भूल सकता है रोकर बढ़ाता है ।

अगर लोग हमको स्वप्नाव्स्थित समजें तो क्या हूआ?

In the darkest hour of my trial, that one name has saved me.

To see nothing but faults of others is even meaner than praising ones own virtues.

संपूर्णता मनुष्यके लिये आदर्श ही है, शक्य नहीं है क्योंकि मनुष्य अपूर्ण ही बना है ।

Selfless action is a source of strength, for such action means the worship of God.

કોઈની એબ કાઢવી સહેલી વાત છે, તે પુરવાર કરવી એ બીજી વાત છે.

નિર્દોષ અને સ્વપ્ન વગરની નિંદ્રા સમાધિ છે, યોગ છે, અનાસક્ત કર્મ છે. (વિનોબાના પત્રના આધારે)

એક માણસે આજે આવીને કહ્યું : જો હું સાચી સેવા ન કરું તો જીવવામાં મને કશો રસ નથી.

Repression itself affords a training in satyagraha, even as an unsought war affords a training for the soldiers.

जो मनुष्य इर्द गिर्दके वायुमंडलका गुलाम बनता है, वह मंदबुद्धि बनता है ।

Pure thought is far more potent than speech.

जब हम कुछ भी देते हैं, तो हमारेमें जो सच्चा [है] वही दें ।

जिसे न शांति है, न निश्चय, उसे ज्ञान कहांसे?

परमेश्वर विश्वास रखना सबसे आसान होना चाहिये, लेकिन सबसे कठिन वही दीखता है ।

सौंदर्य चेहरेके रंगमें नहीं है लेकिन सत्यमें ही है

He who is shamed into acting correctly is not acting cor­rectly at all.

हम शारीरिक वस्तुमें फंसे रहें और आत्मानुभवकी आशा करें, वह आकाश पुष्पको पाने जैसा है ।

ख़ामोशी ख़ामोशी नहीं है जो डरके मरे होती है ।

A man of knowledge attains peace only through renunciation.

What more do you want when the heavens are within you, and even God Himself?

કામનાને ન સંતોષવી એ સારું છે. પણ શરૂ કર્યા પછી તેને રોકવી અસંભવિત નહીં તો મુશ્કેલ તો છે જ.

True suffering does not know itself and never calculates. It brings its own joy which surpasses all other joys.

Divine Power is a thing that nothing can withstand.

જેવી રીતે મને ખાવાપીવાનો હક છે તેવી જ રીતે મારું કામ મારી રીતે કરવાનો હક છે. આ જ સ્વરાજ છે.

कलके वचनका नतीजा यह होता है कि अपने आयुष्यमें इतनी वृद्धि करता है ।

પરમેશ્વર પર વિશ્વાસ રાખવો સૌથી સહેલું હોવું જોઈએ પણ સૌથી મુશ્કેલ એ જ લાગે છે.

जैसे बीजको फल देने में अपनी मुद्दत चाहीये, ऐसे ही कार्यके लिये है ।

उम्दा ख्याल खुशबू जैसा है ।

મને તો ઈશ્વરને વિષે હરઘડીએ પ્રતીતિ થાય છે, પછી કોઇથી ડરવું શા માટે?

The real service to the Bhils would be to make them fear­less and remove their despair.

What does it matter if people look upon us as dreamers?

સાચું કાર્ય કદી નકામું નથી થતું. સાચું વચન અંતે કદી અપ્રિય નથી થતું.

He who seeks refuge in Ramanama, has Ramanama installed in his heart and is duly rewarded.1

Pure love removes all weariness.

कई चीज आदमी बोलकर करता है, कई मौनसे और कई कार्यसे । सबमें ज्ञान है तो कार्य ही है ।

कोई शुभ निश्चय भी मनुष्य भले न करे लेकिन विचारपूर्वक जो निश्चय करे तो उसे कभी न छोड़े

Non-violence in its dynamic condition means? the putting of one's whole soul against the will of the tyrant.

How can a man who turns night into day be non-attached?

Faith that does not wane but ever waxes higher and turns into realization.

સર્વને ધારણ કરે તે ધર્મ, એટલે કે ધર્મ દરેક અવસ્થામાં ને દરેક સમયે જીવનમાં ઓતપ્રોત છે.

Life becomes perpetually renewed every day. This knowledge should be helpful in uplifting us.

आदमी अपने भीतरी आवाजको कभी न दबावे, भले ही वह अकेला हो ।

Pure thought is so subtle and yet so powerful a thing that it becomes all-pervading.

Non-violence, truth, etc., are self-luminous. They cannot be genuine otherwise.

किसीका एब निकलना एक बात है उसे साबित करना दूसरी बात है ।

આ તે કેવી વાત છે કે માણસ સાચું કહેતાં અને કરતાં દરે છે, જૂઠથી નથી ડરતો.

ताज्जुब तो यह है कि जानत हूए कि सच्चा सुख कहां है आदमी जूठके पीछे जीवन देता है ।

Sweet are the fruits of equanimity—the truth of this is experienced every moment.

If one man can become perfect, it is but fair to assume that all can become so.

Nothing is impossible for a true devotee.

वीरता कोई एक ही मनुष्यका लक्षण नहीं है । सबमें है, लेकिन सब पहचानते नहीं हैं ।

जो बहूत गिनती करता है, वह आत्म दर्शन नहीं कर सकता है ।

To rejoice in happiness is to invite misery. Real happiness springs from sorrow and suffering.

Non-attachment is put to real test only when there is full scope for our attachment to something.

बलिदान वही कर सकता जो शुद्ध है, निर्भय है, योग्य है ।

जो मनुष्य दूसरोंकि ऐब निकालता है वह अपनी नहीं देख सकता ।

One mans cruelty is the measure of another mans gentleness.

अखबार पढ़ना आजकल मुसीबत है । सही खबर मिलती नहीं है । न पढ़ने से नुकसान नहीं है ।

Faith is the sun of life.

अतिशयोक्तिकी जालमें से आदमी छुट नहीं सकता है ऐसा प्रतीत होता है ।

The nearer we approach our ideal, the more truthful we become.

Not contrived but genuine laughter is true eloquence, and more effective than speech.

शुद्ध प्रेम सब थकान दूर करता है ।

सत्यके साथ दृढ़ता होनी ही चाहीये ।

अनासक्तको कभी क्रोध होना ही नहीं चाहिये

Beauty lies not in the complexion but in Truth alone.

किसी औरकी गुलामीसे दहशत और स्वार्थकी गुलामी बदतर है ।

How is it that a precept regarded as applicable to others appears inapplicable to oneself?

There is greater pleasure in not eating than in eating. Who has not experienced the truth of it?

અનુભવ લેતો જાઉં છું તેમ જોઉં છું કે માણસ પોતે જ પોતાનાં સુખદુઃખનું કારણ છે.

We seek the company of the good, for that is the food for our soul.

ईश्वरको याद करना दूसरोंको भूलना अर्थात् दूसरोंमें ईश्वरको देखना ।

भगवानसे शरणमें जो सुख रहता है इसका वर्णन कौन कर सकता है?

नानक कहते हैं कि ईश्वर हरेकके हृदयमें है और इस कारन हरेक हृदय ईश्वर मंदीर है ।

કોઈની મહેરબાની માગવી એટલે આપણી સ્વતંત્રતા વેચવી.

जो मनुष्य यह मेरा और वह तेरा मानता है, वह अनासक्त नहीं हो सकता है

This day deserves to be written in letters of gold for, on April 6, 1919, India discovered herself.

Every man should seek for the Source of his being.

What a pity that even though a man knows it, he still prefers to fall!

દેશો વચ્ચેનો દરિયો ઓળંગવો સહેલો છે, પણ વ્યક્તિ વ્યક્તિ વચ્ચેનો કે પ્રજા પ્રજા વચ્ચેનો દરિયો તરવો અઘરો છે.

जो आदमी अपने कामके लिये हिंसा कर सकता है वह असत्य क्यों नहीं बोलेगा या करेगा?

नानक कहते हैं आदमी जितना भोग भोगता है इतना ही दुःखी होता है ।

जो अर्थशास्त्र नीतिसे भिन्न या विरोधी है वह निषिद्ध है, त्याज्य है

इसलिये सत्याग्रही कभी अधिकार ढुंढ़ेगा नहीं अधिकार उसे ढुंढ लेगा ।

He who always treads only the path of Truth never stumbles.

एक संपूर्ण पुरुष असत्यको दूर कर सकता है, भले असत्य कहने वाले अनेक हो

नानक कहते हैं मनुष्य औरतमें है और और्टर मनुष्यमें है । तो भी जगत में व्यभिचार क्यों चलता है?

समुद्रमें कितना भी तुफान होता है तो भी समुद्र अपनी शांति नहीं छोडता है ।

Selfishness keeps us worrying for ever.

जो हमारे हृदयमें है उसे कभी-न-कभी बाहर निकलना ही है ।

नंगोंको कपड़ा देकर उनकी नदामत क्या करना ? उनको काम दो जिससे वह निजी परिश्रमसे कपड़ोंके लिये धन पैदा करे

अवगुण अंधेरेमें फलता है, प्रकाशमें गैब [गायब] हो जाता है ।

ईश्वरके बाहर हमें कोई हस्ति ही नहीं है ।

Silence above all.

It is possible to endure a diseased body, but not a diseased mind.

आदर्शका ध्यान करने से उसकी विशालता नहीं बढ़ती है लेकिन गहराई अवश्य बढ़ती है ।

ઘણી ગેરસમજોનું મૂળ અવિશ્વાસમાં હોય છે. ઘણા અવિશ્વાસના મૂળમાં ભય હોય છે.

Irregularity never goes well with non-attachment.

श्रद्धासे जहाज चलती है ।

जो धर्म यंत्रवत बनता है वह धर्म नहीं कहा जा सकता है ।

જીવવું એટલે મોજ કરાવી - ખાવું, પીવું, કૂદવું - નહીં, પણ ઈશ્વરની સ્તુતિ કરવી અર્થાત્ માનવજાતિની સાચી સેવા કરવી.

ध्यानावस्थित होने से हम मंद नहीं होते हैं ।

ध्यानाव्स्थित होना, वह सूक्ष्म विचारकी निशानी है और विचारधारा शुद्ध और परिपक्व बनाती है ।

Economics which departs from or is opposed to ethics is no good and should be renounced.

No cutting off of heads becomes necessary in the presence of a living Demos.

Alcohol maddens a man for the moment, but pride devours him completely and he is not even conscious of it!

हिंसा दुर्बलका शस्त्र है अहिंसा सबलका

Do or Die.

रामनाम उसीको मदद देता है जो रामनाम लेने की शर्त[का] पालन करता है ।

जैसे हमारी पीठ दूसरा आदमी ही देखता हैं, हम नहीं, ऐसे ही हमारे दोष भी हम नहीं देखते हैं ।

हमारी स्थितिके कर्ता हम ही हैं ।

To speak or not to speak—when that is the question, silence should take the place of speech.

ભાગ્ય અને પુરુષાર્થનો ઝઘડો રોજ ચાલ્યા કરે છે. આપણે પુરુષાર્થ કર્યા કરીએ અને પરિણામ ઈશ્વર પર છોડીએ.

The moment the cultivators of the soil realise their power, the zamindari evil will be sterilised.

He who wants to please all, will please none.

શુદ્ધ હૃદયમાંથી નીકળેલું વચન કદી નિષ્ફળ નથી થતું.

Humility does not work, if it is a mere pretence; nor does simplicity.

શ્રદ્ધા બુદ્ધિથી પર છે, તેની વિરોધી નથી.

पवित्रताकी परीक्षा तब होती है जब अपवित्रतासे घर्षण होता है ।

મનુષ્ય જો પોતાના ગજા ઉપરાંતનું કામ હાથ પર ન લે તો એને ગભરાટ રાખવાનું ક્યાંય સ્થાન જ ન રહે.

We exist, because God is. This shows that man, or any living being, is part of the Divine.

I know that war is wrong, is an unmitigated evil. I know too that it has got to go.

सत्याग्रही वही हो सकता है जो जीने की और मरने की कला जानता है ।

Whatever we do should be done not to please or displease anyone, but only to please God.

When a man empties his heart, God enters it.

Life is not a bed of roses; it is full of thorns.

वहम और सत्य साथ नहीं चल सकते हैं ।

When our outer life gets the better of our inner life, the result is bound to be bad.

कुछ भी संकट हो प्रेमाग्निसे दूर होता है ।

शुभ वस्तु आदमी मनसे नहीं छोडता है, लेकिन मित्रोंके खातर छोडता है तब योग्य या योग्य?

When the world rejects a man, God befriends him.

जो दुःखीओंका ही ख्याल करता है वह अपना ख्याल नहीं करेगा, उसको इतना समय कहांसे?

I have no disciples, being myself an aspirant after discipleship and in search of a guru.

અફવા સાંભળવી નહીં, સાંભળવી. પોતાની સ્તુતિ કદી ન સાંભળવી.

सब दे दो, सब ले लो ।

जैसे हम अपने धर्मको आदर देते हैं ऐसे ही दूसरे धर्मको दें ー मात्र सहिष्णुता पर्याप्त नहीं है ।

I would far rather that Hinduism died than that untouchability lived.

He who in his distress turns to God is not troubled by any fear.

बात यह है कि जीवन संगीतमय होना चाहिये, तब हलन-चलन इ[त्यादी] सब वर्तनमें माधुर्य ही होगा ।

One perfect man can dispel untruth even though the untruth­ful be legion.

जैसे अक[एक] फोडा भी आदमीको तंग करता है उससे भी बदरतर उद्विन्गता है ।

पo [प्र]थम सेवा पेखाना सफाई है ।

વખત આવ્યે, બધાં વૃદ્ધ થાય છે. એક તૃષ્ણા હંમેશાં જુવાન રહે છે.

અનાસક્ત કાર્ય શક્તિ આપનારું છે, કારણકે અનાસક્ત કાર્ય એ ભગવાનની ભક્તિ છે.

ऐसा होते हुए आदमी सुखी दुःखी क्यों होता है ?

કૃત્રિમ નહીં પણ સ્વાભાવિક હાસ્ય ભવ્ય ભાષણ છે અને ભાષણથી વધુ અસર કરે છે.

जो मनुष्य सबको खुश रखना चाहता है, वह किसीको खुश नहीं करेगा ।

God is said to have four arms as well as a thousand. It shows that all this is mere imagery.

If you die in jail, I shall worship you like a goddess.

God is our refuge and strength, a very present help in trouble. Psalms, XLVI. 1.

अनासक्त कार्य शक्तिप्रद है क्योंकि अनासक्त कार्य भगवान् भक्ति है

Gita is pre-eminently a description of the duel that goes on in our own hearts.

What shall we call a person who, in the name of Rama, acts like Ravana?

જીવવાની મજા જીવનની જંજાળને છોડવામાં છે.

न्यायमें जितनी उदारताकि जरुरत है इतनी ही न्यायकि उदारतामें है ।

प्रार्थनासे आंतरिक शक्ति बढ़ती है ।

What is learnt by rote is of as little value as the parrots recitation of Ramanama.

The first service is latrine-cleaning.

What seems impossible is not always really so.

Physical weakness is not the real weakness. Weakness of the mind alone is the real weakness.

अशांति और अधीरज दो व्याधि हैं और दोनों आयु हरण करते हैं ।

Isaiah, XLI. 10 has : Fear thou not; for I am with thee.

अगर तू ईश्वरके सामने खड़ा होना चाहता है, तो अहंकारका जामा उतारकर जा ।

How strange that a man very often does not know who is a friend and who is a foe!

जो ईश्वरको भूलता है वह अपने को भूलता है ।

जैसे हम आदर्शके नजदीक पहोंचते हैं, ऐसे हम सच्चे बनते हैं

झूठ आत्माको खा जाता है, सत्य आत्माको पुष्ट करता है ।

How wrong it is to ask others to be clean when we ourselves remain unclean!

Thousands like myself may die in trying to vindicate the ideal but Ahimsa will never die.

જે માણસ સૌની ચરણરજ હોય છે તે ઈશ્વરની નજીક છે.

जब हम रेलगाड़ीके समय के बाहर जाय तो गाड़ी चुकते हैं । प्रार्थनाके समय न पहुंचें तो?

अपनेको धोखा देने की मनुष्यकी शक्ति अजीब है ।

माना कि दोनोंके साथ ईश्वर है तो कौन किससे डरे?

પોતાની એબ હમેશાં સાંભળવી. પોતાની સ્તુતિ કદી ન સાંભળવી.

Verily, the land belongs to him who labours on it.

सत्यरूपी क्षीरसागरमें असत्यरूपी जहरका एक भी बिंदु दाखल थाय (होवे) तो सारा क्षीरसागर जहरी बन जाता है ।

जब आपको मनुष्य खोता है, तब ही आपको पाता है ।

જે વસ્તુને વિષે ચિંત્વન થઈ શકે એમ નથી, તેને વિષે તર્કવિતર્ક કરવા એ ફોગટ નહીં તો બીજું શું?

जो जबरन गरीब है वह स्वेच्छासे गरीब नहीं बन सकता है

Why seek outside that which is within you?

કાચું ધાન ફેંકી દેવા લાયક હોય છે. એવું જ કામનું પણ સમજવું.

Mans capacity for self-deception is amazing.

Good deeds let us do right now; the bad ones let us always keep on postponing.

जैसे अनुभव लेता हूं, पाता हूं कि आदमी अपने-आप अपने सुख दुःख का कारण है

જે અંતરમાં ખરેખર સ્વચ્છ છે તે બહાર અસ્વચ્છ હોઈ જ ન શકે.

He who does not labour and yet eats, eats stolen food.

જે અર્થશાસ્ત્ર નીતિથી અલગ કે તેનું વિરોધી હોય, તે અમાન્ય છે, ત્યાજ્ય છે.

To gain immortality through divine endowment is not a big thing. To fulfil our obligations in daily life is.

कहा जाता है भूखका दुःख बड़ा है हम है हम अगर इनसान रहना चाहे तो उस दुःखको भी भूलें ।

Real weakness is internal, not outward.

Is not death, in every case, a release from too much suffering? If so, why lament when it comes?

Our faith should be like an ever-burning lamp which not only gives us light but also illuminates the surroundings.

We must always listen to criticism of our faults and failings, never to our praises.

जब मनुष्य मुझे मारता है, तब ईश्वर सहाय करता है ।

Belittling ones mother tongue is like disparaging ones own mother.

मनुष्य अपनेको कैसे धोखा देता है, इसको मैं प्रतिक्षण पाटा हूं ।

He who thinks, speaks and acts with God as his witness, will never feel ashamed of doing the right thing.

सितारोसे भरा हूआ आकाश और ईएसआई ही खूबीओंसे भरा हूआ भीतरी आकाश से बढ़कर दूसरा क्या आश्चर्य चाहीये?

It is easier to cross the ocean between countries than to span the gulf between individuals or people.

It is strange that we toil so much over externals without a care for what lies within.

मनुष्य ईश्वरको पूजे और मनुष्यका तिरस्कार करे यह बनने लायक नहीं है ।

पैसा परमेश्वर है ऐसे कहना गा;अत बात है और गा;अत सिध हो चूका है ।

To destroy something is easy. To build requires great skill and care.

In fact there should be harmony in life. The melody will pervade all activities and behaviour.

ईश्वरका कम जाने [जानने] का साधन है हार्दिक प्रार्थना और तदनुसार कम ।

Outward peace is useless without inner peace.

मन दो प्रकारके हैं ー एक नीचे ले जाता है, दूसरा उचे । इसे हम बराबर सोचें और पहचाने ।

A man without an ideal is like a ship without a rudder.

धर्म पलने कहने न कहने से नहीं होता लेकिन ईश्वरको अंतरसे और अंतरमें पहचानने से ही होता है ।

पुख्त वांचनसे शक्ति तो आती है लेकिन बिना ग्नानके सही स्वतंत्रता नहीँ मिलतीं

He who is face to face with God does not speak, cannot speak.

कामनाको संतुष्ट नहीँ करना अच्छा है लेकिन शुभ करने के बाद उसे रोकना असंभव नहीँ तो कठिन तो है ही

પોતાના દોષ આપણે જોવા નથી ઈચ્છતા, બીજાના દોષ જોવામાં આપણને મજા પડે છે. ઘણાં દુઃખો તો આમાંથી પેદા થાય છે.

सत्य वचनकी शक्ति वहां तक जाती है कि मनुष्यको स्वार्थसे परमार्थमें ले जाती है ।

नम्रताका ढोंग नहीं चलता, न सादगीका ।

પ્રાર્થના હૃદયથી કરવી જોઈએ, શબ્દોથી નહીં. હૃદય વગરના શબ્દો નાકમાં છે.

Sorrow is but another aspect of joy. Hence the one invariably follows the other.

The benefit of solitude can be realized only by experience.

He who wishes to save time will never do a single unneces­sary thing.

कृत्रिम नहीं, लेकिन स्वाभाविक हास्य भव्य भाषण है और भाषणसे ज्यादा कम देता है ।

जब हमारा प्रेरक भगवान होता है, तब हमको और कोई ख्याल नहीं करना पड़ता है ।

સાચા ભક્તને માટે કશું પણ અશક્ય નથી.

[Ramanama] is the only unfailing remedy for mans three­fold ills.

He who looks for faults in others cannot see his own.

He who harps on his woes, multiplies them manifold.

रोगग्रस्त शरीर सही बन सकता है, रोगग्रस्त मन नहीं ।

સાચો સેવક જ સદ્દગૃહસ્થ છે. તે બદલામાં લેવાની ઈચ્છા ન કરતાં, આપવામાં માને છે.

गंदे ख्यालका विचार करने से वे हेट नहीं लेकिन उसका संग पैसा होने का सभव [संभव] है ध्यायविषयान् ।

मनुष्य एक शासके ताबे रहता है उसके मानी है कि वह व्यक्तिगत स्वातंत्रयकी किमत देता है

गंगा जलको छोडकर प्यास मिटाना और ईश्वरको छोडकर आत्म तृप्ति करना सरिखा असंभव है ।

जो मनुष्य अपनापनकी रक्षा करना चाहता है उसे सब आर्थिक वस्तु गंवाने की तयारी रखनी है

वही जिंदा है जिसके हृदयमें राम रहता है ऐसा जानता है ।

प्रवृत्ति मात्र आत्माके विकासके लिये है या होनी चाहीये । और आत्माविकासमें ईश्वर दर्शन छिपा है ।

समतोलना सब ज्ञानमें उत्तम है ।

આમ હોવા છતાં માણસ સુખીદુઃખી શા માટે થાય છે ?

પવિત્રતા પડદામાં નથી રહેતી. તેને તો ઈશ્વરની જ રક્ષા જોઈએ.

Why should I depend upon anyone for my own affairs?

Every minute that runs to waste is irrecoverable. Yet, know­ing this, how much time we waste!

ईश्वरको तारणहार कहकर अपने आलस्यको बढ़ाते हैं तो गुनाह करते हैं ।

Meditation makes one strong and lucid.

राई जैसा दोष छिपाने से पहाड़ जैसा बनता है जाहर करने से नाबूद हो सकता है

जो अपनेको नहीं पहचानता है वह नष्ट होता है ।

श्रध्धासे मनुष्य पहाड़ोंको उलुंघन करता है ।

बुखारका कारण बदहजमी इ[त्यादी] ही नहीं है । क्रोध करने से भी बुखार आ सकता है ।

जो नियमोंको जनता नहीं है और उसका पालन नहीं करता है वह लोक-सेवक हो ही नहीं सकता ।

તમારા ગજવામાં જેપૈસો છે, તે ક્યાંથી અને કેવો તીરે આયો, તે પોતાની જાતને પૂછો. આ ઘટનાથી ઘણું શીખી શકશો.

When God is our Guide, we need worry about nothing.

सीधा रास्ता जैसा सरल है ऐसा ही कठिन है । ऐसा न होता तो सब सीधा रास्ता ही लेते ।

Ashram means a community of men of religion. I feel that an ashram was a necessity of life for me.

Slavery to the environment dulls a mans mind.

I decline to be slave to precedents or practice I cannot understand or defend on a moral basis.

ત્યાજ્ય વસ્તુ જો મફત મળે તોપણ ન લેવી તે કર્તવ્ય છે.

अपनी एब हमेशा सुनें, अपनी स्तुती कभी न सुनें ।

Better to die once than to die daily.

A person without attachment should under no circumstances give way to anger.

क्या बात है कि आदमी सच कहने से और करने से डरता हैं, झूटसे नहीं?

માણસમાં બીજાને છેતરવાની શક્તિ કરતાં પોતાને છેતરવાની શક્તિ ઘણી વધારે છે. દરેક સમજુ માણસ આ વાતનું પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ છે.

भलाईके साथ सब सहन करने की हिम्मत नहीं रहती है, तब भलाई पंगु है ।

Money is God—it is wrong to say so, and it has been proved to be wrong.

Man knows what his duty is, yet does not do what he knows he ought to. Why is that so?

जब फिकर करने वाला ईश्वर है, तो हम क्यों करें?

अनास्क्तको अखूट [अटूट] धीरज होनी चाहिये

जो शरीर श्रम कर सकते हैं उनके लिये सदाव्रत खोलना पाप है उनके लिये कम पैदा करना पुण्य है

દેવનું નામ ગમે તે હોય, પણ જો તેનામાં ગુણ હોય તો આપણે તેને જરૂર નમસ્કાર કરવા.

जो जीवनके सुरमें चलता है उसे कभी थकान नहीं होगी ।

बगैर विचारके विचार मत करो, मत बोलो, मत लिखो, और विचार करो । इससे कितना समय बच सकता है ।

અપરિગ્રહનો અર્થ એ છે કે આપણે એવી કોઈ વસ્તુનો સંગ્રહ ન કરવો, જેની આપણને આજે જરૂર નથી.

जिसने अपनापन खोया उसने सब खोया ।

When man smites, it is God who comes to our rescue.

जब हमारा बाहरी जीवन भीतरी जीवनका कब्जा पाटा है, तब परिनाम तेढ़ा ही रहता है ।

જે મનુષ્ય આ મારું અને આ તારુંમાં મને છે, તે અનાસક્ત નથી થઈ શકતો.

Death was a companion and friend. It was well with those who had died bravely.

આદમકો ખુદા મત કહો, આદમ ખુદા નહીં ; લેકિન ખુદાકે નૂરસે આદમ જુદા નહીં.

A life without thought is like that of a beast.

जो मजे नहीं कहने में है वह कहने में नहीं है । ऐसा अनुभव कौन नहीं करता?

પરિશ્રમ વગર એટલે કે તપ કશું જ થઇ શકતું નથી તો પછી આત્મશોધ કેમ થઇ શકે ?

अभिमान मनुष्यको खा जाता है । उसका समर्थन प्रतिक्षण हरेक आदमीको होता है ।

He who does not want to be a slave of anyone, must become the slave of God.

जिंदगी गुलाबके समान मनाई जाती है । जिंदगीमें भी कांटा भरा है, इसलिये ।

अगर ध्यानसे देखें तो पृथ्वीपर स्वर्ग छाया हूआ है, आकाशमें नहीं ।

भीतरका सौन्द्र्यदेखो तो बाहरका फीका लगेगा ।

जो धर्म इस लोककी बातको छोडता है और परलोककी ही बात करता है वह धर्म नहि हो सकता है

ईश्वरमाय जीवन कभी मुश्किल नहीं है ।

Indigestion, etc., are not the only causes of fever. Anger, too, can bring it on.

Nothing is ever achieved without toil, that is without tapa.1 How, then, can self-purification be possible without it?

नानक कहते हैं ईश्वरका कानून है कि हम जगतमें एक कुटुंब हाउ और हरेक व्यक्तिको दूसरोंके लिये रहना है ।

Man can smile away his sorrows; by crying he only multiplies them.

निर्दोष और निःस्वप्न निद्रा समाधि है, योग है, अनासक्त कर्म है(विनोबा के खतके आधारपर)

જે માણસ કોઈ એક ચીજ ઉપર એકનિષ્ઠાથી કામ કરે છે, તે આખરે બધી ચીજ કરવાની શક્તિ પ્રાપ્ત કરે છે.

The greater mans realization of the Self, the greater his progress.

बगैर समझके न कुछ करना न पढना ।

On the other hand, modesty and humility nourish man and make for his growth.

Have we any right to pray so long as we have not purged ourselves of our impurities?

तुझे क्या, लोग तेरी निंदा करें या स्तुति! जो धर्म समझ वही किया करे

It is very difficult to confess ones error; but then there is no other way of cleansing oneself.

In complete non-violence, there is complete absence of hatred.

આદર્શ વગરનો માણસ સુકાન વગરના વહાણ જેવો છે.

જે જબરદસ્તીથી ગરીબ બન્યો છે તે સ્વેચ્છાએ ગરીબ બની હ્સકતો નથી.

I have sacrificed no principle to gain a political advantage.

It is well not to yield to desire. Once we give in restraint becomes difficult if not impossible.

शुभ विचार करना एक बात है, अमल करना अलग बात है ।

Education which does not mould character is wholly worthless.

He alone can be a true satyagrahi who knows the art of living as well as of dying.

विभूतिमान अपनी विभूतिके कारण अमर होते हैं ।

अगर हरेक हृदयमें ईश्वर है तो हम किसका तिरस्कार करें?

If God resides in every heart, then who dare hate whom?

Truth should be accompanied by firmness of purpose.

मौतकी धमकीसे क्या डरना क्योंकि वह तो सदाकी है ही ।

तुमारे जेबमें एक पैसा है वह कहांसे और कैसे आया है वह अपनेसे पूछो उस कहानी से बहुत सीखोंगे

मनुष्यकि आदत ऐसी है कि अपने दोषोंको भूलकर दूसरोंके देखता है, और बादमें निराशा ही रह जाती है ।

जो किसीकी गुलामी करना नहीं चाहता है उसे ईश्वरकी गुलामी करना है

Living with God there are no difficulties.

अफवा[ह] सुनना नहीं, सुनना तो मानना नहीं ।

We are not yet in the midst of civil war but we are nearing it.

सब शिक्षक बने तो शिष्य कौन बनेगा? इसलिये हम सब शिष्य बनें ।

All activities that are born of one and the same seed merge into one another.

Mahadev's life is an unceasing poem of devotion.

જ્યાં સુધી એક પણ માણસ, કામ ન મળવાને કરને ભૂખે મારતો હોય ત્યાં સુધી કોણ ચેનથી ખાઈ શકે?

Purity is tested only when it is pitted against impurity.

If you see inner beauty, the outer will seem dull.

A person without attachment should have an inexhaustible fund of patience.

नानक कहते हैं सुखकी लालसा सच्ची व्याधी है दुःख उसका उपचार है ।

जब ऐसी स्थिति है, तो नाचना क्या, अभिमान क्या?

Perfection is only an ideal for man; it cannot be attained, for man is made imperfect.

एकके पास ईश्वर है, करोडके पास शैतान है, तो एक करोडसे डरे?

The darkness of egoism is more impenetrable than darkness itself.

Supposing God is on the side of both, then who should fear whom?

જિંદગી જો પ્રાણીસેવા માટે અને ઈશ્વરને ઓળખવા માટે હોય તો એને પવિત્ર રાખવી અને સંયમી રાખવી એ આપણી ફરજ છે.

आज प्रात:कालके भजनमें था ईश्वर हमको कभी नहीं भूलता, हम भूलते है वही सच्चा दुःख

The same sage observes that where there is peace of mind there is inner strength which is unfailing.

मनुष्य बहारसे ढुंढक्र अपनेको बढ़ा नहीं सकता है बढ़ने का स्थान भीतर है ।

कहते है घर जलाकर तीर्थ नहीं होता सही तो यह है कि घर जलाकर जी तीर्थ होता है

જે માણસ શરમનો માર્યો વિવેક બતાવે છે તે ખરેખર તો અવિવેકનું પ્રદર્શન કરતો હોય છે.

It follows from the foregoing that we would be thereby adding that much time to our span of life.

અનાસક્તિની પરાકાષ્ઠા ગીતા ની મુક્તિ છે. અને તે જ અર્થ આપણે ઇશોપનિષદના પહેલા મંત્રમાં જોવા પામીએ છીએ.

If you want to stand before God, you must go after shed­ding the robe of egoism.

देहाती दृष्टीसे हिंदुस्तानका विचार करें, तो बहूत सी चीजें जो हम करते हैं निकम्मी मालुम पड़ती हैं ।

जो ईश्वरके सन्मुख है वह बोलता नहीं, बोल सकता नहीं ।

Life spent in service is the only fruitful life.

કાળના વચનનો ફલિતાર્થ એ છે કે એટલું પોતાનું આયુષ્ય વધારે છે.

कैसी दुःखकी बात है कि मनुष्य जानता है तो भी गिरना पसंद करता है?

निराश[] आदमीको खाती है ।

अशक्यको शक्य बनाना जितना सरल है इतना ही मुश्केल अशक्यको शक्य बनाना है ।

घमंडीको प्रकाश मिल ही नहीं सकता ।

જે શ્રદ્ધા ક્યારેય બુઝાતી નથી, પણ વધતી રહે છે, તે અનુભવ બને છે.

जो मजदुरी नहीं करता लेकिन खता है वह चोरीका अन्न खाता है

When we wipe the slate clean, we see Gods signature clearly on it.

भक्त भगवानमें लींन होता है

Accepting undesired service, which is not joyfully rendered, is a painful burden.

अपनी २ जगहपर सब उचित है, जगहके बाहर अनुचित ।

गुस्सा किसपर करना? अपनेपर? यह तो रोज करो । दिसरोंपर? यह तो करने का कारण ही क्या?

दो विरोधि वस्तु हम साथ-साथ नहीं कर सकते हैं, न जम ऐसे सोच सकते हैं ।

मूर्खको समजाना आसन है । अर्ध-दग्धको कौन समजा सकता है?

पर दुःखे उपकार करे तोये मन अभिमान न आणे रे अगर अंतर्यामी सब करवाता है तो अभिमान कैसे?

हिंसक कार्यकी मर्यादा है और वह निष्फल हो सकता है अहिंसाकी मर्यादा है ही नहीं और कभी निष्फल नहीं जाती

અસંગત એવી મોટી વસ્તુ નાની લાગે છે અને નાનામાં નાની સુસંગત વસ્તુનું સ્થાન મોટી વસ્તુ જેટલું જ છે.

It may be possible to gild pure gold, but who can make his mother more beautiful?

जो ईश्वरकी हस्तिके बारेमें शंका करता है उसका नाश होता है ।

Selfishness and fear must go if one is to realize God.

Why does a man become restless when he is unable to do his work?

શ્રદ્ધાની પરીક્ષા અત્યંત મુશ્કેલીના સમયે થાય છે.

હે જીવ! તું જો અનાસક્ત છે; તો તારે ઘોંઘાટ અને મારપીટને પણ સહન કરવાં પડશે.

Dying for religion is good; for fanaticism, neither dying nor living.

When all forsake you, God shall still be with you.

जो आदमी सबकी पगधुली होता है वह ईश्वरके नजदीक है ।

इससे उलटा निरभिमान अथवा नम्रता आदमीको पोषण देता है, और बड़ाता है ।

Evenmindedness is the best of all wisdom.

मनुष्य अगर अपनी शक्तिके बाहर कम न ले तो गभराहटको स्थान ही नहीं रहता

Nanak says : If we obey the law of God, we then need no man-made laws.

માણસની પ્રતિષ્ઠા તેના દિલમાં -હૃદય છે, નહીં કે તેના મગજમાં એટલે કે બુદ્ધિમાં.

जो जीवन सेवामें व्यतीत होता है वही फलदायी है ।

When man realizes himself, he is saved.

जिसके साथ ईश्वर है उसके साथ सब है ।

To retaliate against the relatives of the co-religionists of the wrong-doer is a cowardly act.

Why fear death when the threat is ever present?

What greater meanness can there be than to seek out our good points and praise them to others?

आवाज करने से आवाज नहीं मिटती है, चुपकीसे मिटती है ।

अपना दोष कबूल करना बड़ी मुसीबत है तो भी सिवाय इसके मैल निकलता नहीं ।

ગામડાંની દૃષ્ટિએ હિંદુસ્તાનનો વિચાર કરીએ તો ઘણી બધી ચીજો જે આપણે કરીએ છીએ તે નકામી લાગે.

जो डरता है वह खोता है ।

जमीनका मालिक तो वही है जो उसपर महेनत करता है

Everyone, prince or pauper, is the guardian of his own dharma. What is there to grieve or rejoice in this?

Never should we make the mistake of imagining that a wrong can be classified as big or small’.

Trust ye in the Lord for ever: for in the Lord Jehovah is everlasting strength. Isaiah, XXVI. 4.

अगर आत्मा है तो परमात्मा है ही ।

He alone lives in whose heart dwells Rama (God) and who is ever aware of such presence.

This office-holding is either a step towards greater prestige or its total loss.

एक चोरी है, एक चोरीमें मदद करता है, एक चोरीका इरादा करता है । तीनों चोर हों ।

When a man sleeps under the sky, who can rob him?

मद्यपान मनुष्यको क्षण भर दीवाना बनाता है । मद उसे खा जाता और उसे पता भी नहीं होता है ।

ईर्ष्या करनेवालेको खाती है । जिसकी वह ईर्ष्या करता है, वह अविच्छिन्न रहता है, शायद अनजान भी ।

વાત એમ છે કે માણસ આવા વિચાર કરવા માગતો નથી. તેથી માને છે કે આવા વિચાર કરવાની ફુરસદ જ નથી.

त्रिविध ताप मिटाने वाली दवा मात्र रामबाण [रामनाम] है ।

हमारा सबसे बड़ा शत्रु विदेशी नहीं है, न कोई दूसरा हमारा शत्रु हम ही है अर्थात हमारी बासना

સાચી વસ્તુની પાછળ સમય આપવો આપણને ખટકે છે, નકામી વસ્તુ પાછળ ખુવાર થઇએ છીએ અને ખુશ થઈએ છીએ.

गुरु तेघबहादुर कहते हैं कि गंदा काम नहीं करना यही सही कानून है ।

बलात्कारके वश होना नामर्दीकी निशानी है ।

આપણે પોતે મેલા રહીએ અને બીજાઓને સ્વચ્છ રહેવાની સલાહ આપીએ એ કેટલું ખોટું છે !

મનુષ્યજીવન અને પશુજીવનમાં ફરક શો ? એનો પૂરેપૂરો વિચાર કરવાથી આપણી ઘણી મુશ્કેલીઓનો નિવેડો આવી જાય છે.

स्वार्थको जब मनुष्य परमार्थ मानता है तब सियारको सिंह मानने जैसा करता है ।

To have good thoughts is one thing; to act upon them is another.

મન બે પ્રકારના હોય છે: એક નીચે લઈ જાય છે, બીજું ઉપર. એને આપણે બરાબર વિચાર કરી ઓળખી લેવાં જોઈએ.

दोषमें थोड़ा, बहूत क्या? दोष ही है । अन्यथा मानने में आत्मवंचना होती है ।

શારીરિક દુર્બળતા સાચી દુર્બળતા નથી. મનની દુર્બળતા જ સાચી દુર્બળતા છે.

Fewer people die from disease than from fear of disease.

જિંદગી મજા કરવા માટે નથી પણ કિરતારને ઓળખવા માટે અને જગતની સેવાને માટે છે.

If all become teachers, who will be the pupils? So let us all be pupils.

પોતાને ઓળખવાને માટે માણસે પોતામાંથી બહાર નીકળી તટસ્થ બનીને પોતાને જોવો જોઈએ.

जैसे पवित्रताका ऐसे सब गुणोंका । अहिंसाकि परीक्षा हिंसाका सामना करने में होती है ।

We have to make ourselves as nearly as possible like Him we want to reach.

The common people are a devoted workers real bank, and this bank never fails.

Faith is that which remains unshaken even in the face of advessity.

The greatness of a person lies in his heart, not in his head, that is, intellect.

रामनाम रस पीना है तो काम, क्रोधादि निकालना चाहीये ।

It is sin to regard anyone as helpless who has God for his support.

If the courage to endure everything with goodwill is lack­ing, goodwill becomes a lame virtue.

हम ऐसी गलती मानने कि कभी न करें कि गुनाहमें छोटा-बड़ा ओह्ता है ।

How can he who does not know the art of living know the art of dying?

Therefore, a satyagrahi will never seek rights; these will come to him unsought.

जो त्याग दिलसे नहीं होता है वह स्थिर नहीं रहता है

Envy devours him who harbours it. He who is the object of envy remains unaffected, perhaps even unaware of it.

માણસની શાંતિની કસોટી સમાજમાં જ થાય, હિમાલયની ટોચ પર નહીં.

When we declare a strike to redress a wrong, we really cease to take part in the wrong.

No man is worthless who lightens anyones burden even the least bit.

જિંદગી ગુલાબ જેવી મનાય છે. જીંદગીમાં પણ કાંટા હોય છે માટે.

जो ईश्वरको याद करता है वह दूसरा सब भूल सकता है ।

He who denies the existence of God denies his own.

It is useless to recite Ramanama without acting in a man­ner worthy of Rama.

Thought pierces even a wall of steel.

If there is a soul, then surely the Supreme Soul (God), too, exists.

जैसे टीपे-टीपे सरोवर भरता है, ऐसे ही एक-एक मिनटकी हार्दिक प्रार्थना भी आत्माका कल्याण करती है ।

इनसान तुझे फेंकता है उसे [उससे] क्या, अगर खु[दा] तुझे रखना चाहता है ।

हरेक प्रवृत्ति जिसकी उत्पत्ति एक ही बीजसे होती है, सब एक-एक-में मिल जाती है ।

આપણો સૌથી મોટો દુશ્મન પરદેશી નથી, કે નથી કોઈ બીજું. આપણો શત્રુ આપણે પોતે જ એટલે આપણી વાસના જ છે.

જે ભગવાનમાં લીન રહે છે, તે ભગવાન સિવાયના કશામાં કે કોઈ ચીજમાં લીન ન રહી શકે.

However lofty the ambition, even those considered the low­liest of creatures should come within its ambit.

अपरिग्रहसे मतलब यह है कि हम कोई चीजका संग्रह न करें जिसकी हमें आज दरकार नहीं है ।

अगर एक आदमी भी संपूर्ण हो सकता है तो सब हो सकते है ऐसे मानना ही न्याय है ।

अगर हमारे पड़ोसी स्वच्छ नहीं हैं, तो हमारी निजी स्वच्छता पंगु है ।

આત્માને ઓળખવાથી, તેનું ધ્યાન ધરવાથી અને તેના ગુણોને અનુસરવાથી માણસ ઊંચે ચડે છે. એથી ઊલટું કરવાથી નીચે પડે છે.

The way to know what Gods work is is heartfelt prayer and corresponding action.

Just as the universe is contained in the self, so is India con­tained in the villages.

જેણે પોતાપણું ખોયું તેણે બધું ખોયું.

क्या मौत हर हालतमें अति दुःखसे मुक्ति नहीं है? अगर हैं, तो शोक क्यों?

सत्याग्रही कहलाने से मनुष्य सत्याग्रही नहीं बनता है । शुद्ध सत्यका पालन करने से ही मनुष्य सत्याग्रही बनता है ।

Many things are wrought by patience, even as they are spoilt by impatience.

कंठस्थ ज्ञानकी इतनी किम्मत है जितनी तोताके रामनामकी ।

I strive hard to preserve my physical body. Do I take the same pains to know my soul?

I could not live for a single second without religion.

The world may call us weak but we must not weaken our ideals.

જે વ્યક્તિ શરીરશ્રમ કરી શકે છે તેને માટે સદાવ્રત ખોલવું એ પાપ છે. તેમને કામ આપવું એ પુણ્ય છે.

अहंतामें निकला हूआ वचन हमेशा जूठा समझो ।

किसी भी वस्तु तोडना आसन है सांधने में बड़ी कुशलता और सावधानी चाहीये ।

The nectar of Ramanama brings joy to the soul and rids the body of its ailments.

मनुष्य जीवन और पशु जीवनमे फरक क्या है इसका संपूर्ण विचार करने से हमारी काफी मुसीबतें हल होती है

Do not do anything do not read anything without under­standing.

Fear vanishes only with the annihilation of the ego.

Violence is the weapon of the weak; non-violence that of the strong.

He who loses patience, loses Truth as well as Non-violence.

"The true function of journalism is to educate the public mind."

जिसको ईश्वरकि हस्तिके लिये शंका है उसे अपनी हस्तिके लिये [भी] शंका होनी चाहिये?

आप मरने से आत्मा जागती है ।

Not to own our mistake is to repeat it and to commit the additional sin of concealing it.

मीराबाईके जीवनसे हम बड़ी बात यह सीखते है कि उसने भगवान्के लिये अपना सब कुछ छोड़ा ー पति भी ।

Man finds himself by losing his Self.

आत्मा जागती है तब सब दुःख दूर होता है ।

स्वार्थ हमेशा हमे चिंता ग्रस्त करता है ।

जब मनुष्य आकाशके नीचे सोता है तो उसे कौन लूट सकेगा?

A troubled mind causes more suffering than an ulcer.

જે માણસ કોઈનોયે બોજો હલકો કરે છે તે નકામો નથી.

अकेलेपनमें जो लाभ है वह अनुभवसे ही सिद्ध हो सकता है ।

જેમ પિંડમાં બ્રહ્માંડ છે તેમ ગામડામાં હિંદુસ્તાન છે.

जैसे विचार करता हू मालुम होता है कि हृदयसे, ज्ञानसे लिया हुआ रामनाम सर्वग्याधिका निवारण है ।

जब हम अपने मूलसे जूदा होते हैं तब मरते हैं, नहीं की आत्मासे शरीर जूदा होता है तब ।

विरोध आदमीको बनाता है ।

यह कितनी गलत बात है कि हम मैले रहें और दूसरोंको साफ रहने की सल्लाह दें ?

रामके नामसे जो रावणका कम करे, उसे या कहें?

ભૂલ કબૂલ કરવી તે સાવરણો વાપરવા જેવું છે. સાવરણો ગંદકી સાફ કરે છે, ભૂલનો સ્વીકાર બહુ ખપમાં આવે છે.

અનાસક્તિની સાથે અનિયમિતતાનો મેલ ક્યારેય બેસતો નથી.

Blind is not he who has lost his eyes, but he who hides his shortcomings.

हमारी श्रद्धा अखंड बत्तीके जैसी होनी चाहिये । हमको तो प्रकाश देती है लेकिन आसपास भी देती है ।

सब हमें भले ढीले कहें, हम आदर्शको ढीला न करें ।

सत्य ईएसआई चीज है जो कहने में आदमीको बार-बार सोचकर बोलना पड़ता है ।

जो श्रध्दा कभी बुझती नहीं है मगर बढ़ती है वह अनुभवका रूप लेती है

There is goodness as well as greatness in simplicity, not in wealth.

It is sinful to multiply wants unnecessarily.(Written on 3-4-1945.)

Even one drop of the poison of untruth will poison the entire milk-ocean of Truth.

भिलों [भीलों] की सच्ची सेवा है कि उनको निर्भय करें और उनकी निराशा मिटावें ।

जब हम अपना ही ख्याल करते हैं तब दूसरोंका ख्याल करने से वह छुटता है ।

आकांक्षा कितनी भी बड़ी हो उसकी मर्यादामें छोटेसे-छोटा माना जाता प्राणी भी होना चाहिये ।

આટલું સમજીને આપણે જે વ્યાધિ આવે તે રામભરોસે રહીને વેઠી લઈએ અને આપણું જીવન આનંદમય બનાવીને ગુજારીએ તો કેવું સારું!

It is more than severe punishment to compel a man to do something which he does not understand.

Restlessness and impatience are two diseases and both shorten life.

एक कानून तोडा तो सब तूटे क्योंकि सब कानूनोंका मूल एक है और रक तूटने से आत्मसंयम तूटा ।

In egotism lies all trouble.

વગર જરૂરે હાજતો વધારવી એ પાપ જેવું લાગે છે.

मनुष्य वहां है जिघर उसका मन है, नहिं कि वहां जिघर उसका देह है

Simplicity cannot be affected, it should be ingrained in ones nature.

जो मनुष्य किसीका भी बोज हलका करता है वह निकम्मा नहीँ है

जिसका साथी ईश्वर है उसको दुख क्या, फिकर क्या, दूसरा साथी क्या?

જેમ આપણે પોતાના ધર્મને આદર આપીએ છીએ તેમ જ બીજા ધર્મોને પણ આપવો- માત્ર સહિષ્ણુતા પર્યાપ્ત નથી.

जिसका मन हरेक हालतमें शांत नहीं रह सकता है वह शांत नहीं है, कैसे भी बाहरसे शांत लगे ।

हम है क्योंकि ईश्वर है इसीसे हम देखते है कि मनुष्य मात्र, जीवमात्र है ईश्वर का अंश है

खुबीकी बात है कि हम बाहरकी बातके बारेमें बड़ा परिश्रम करते हैं, अंतरके लिये कुछ ख्याल तक नहीं ।

We cannot act or even think, in two opposite ways at the same time.

बोलना या नहीं ऐसा संशय है तब मौन ही बोलने का स्थान लेता है ।

बगैर निस्वार्थताके निर्भयता कैसी?

Whenever I see an erring man, I say to myself I have also erred.

मनुष्यके भीतर ही गंगा पड़ी है उसमें स्नान नहीं कर पाटा और कोरा रहता है ।

He who has everything but God on his side, has nothing.

मनुष्य नियमबध्ध रहता है, उससे ही उसे जो संतोष मिलता है वही उसका स्वास्थ्य और आयु बड़ाता है ।

दूसरोंके लिये जो उपदेश योग्य लगता है, वही अपने लिये योग्य लगता है, सो कैसे होता होगा?

શરીરને બચાવવા માટે ઘણો ઉદ્યમ કરું છું, આત્માને ઓળખાવા એટલો કરું છું ખરો ?

कच्चा धान फेंकने लायक है । [ऐसे] ही क्स्च्चे कामका [को] समझाना ।

अहंभाव मिटने से ही बीक (डर) मिटती है ।

सबल ही क्षमावन हो सकता है बलहीन दण्ड देने में असमर्थ है इसलीये वह क्षमावान हो ही नहीं सकता है

व्यवहारमें जो काम न दे वह धर्म कैसे हो सकता है?

He who is not disturbed by bad news will not be elated by good news.

He who remembers God can afford to forget everything else.

He who doubts the existence of God perishes.

राग-द्वेषादि भी व्याधि है और शारीरिक व्याधिसे बदतर है । उसका निवारण रामनामके बिना कैसे हो सके?

He who fears, fails.

जो मनुष्य एक वस्तु नहीं समजता है उसे करने के लिये उसे मजबूर करना सख्त सजासे अधिक सजा है

जिस वस्तुका चितवन हो नहीं सकता उसके बारेमें तर्क वितर्क करना फिजुल नहीं तो क्या ?

जो आदमी रातको दिन बनाता है वह अनासक्त कैसे?

By education I mean an all-round drawing out of the best in child and man-body, mind and spirit.

Even nectar turns into poison if poison is added to it.

हार्दिक श्रद्धा और श्रद्धाकी इच्छामें बड़ा अंतर है । यह नहीं जानने से आदमी धोकेमें पड़ता है ।

Only he is worthy to mete out punishment whose judgement is infallible. Who but God can be such?

માણસ નિયમબદ્ધ રહે છે એનાથી એને જે સંતોષ મળે છે તેનાથી જ એનું સ્વાસ્થ્ય અને આયુ વધે છે.

આ પાછલું સૂચવે છે કે બધાની આવી સત્યની આરાધનામાં રહી છે. સત્યની ઉપાસનામાંથી સહુ ચીજ મળી રહે છે.

ધૈર્યથી, શાંતિથી શું નથી થઇ શકતું ! એનો અનુભવ જે લેવા માગે તેને રોજ મળી શકે.

Life means not revelry—eating, drinking and making merry but praising God, i. e., rendering true service to humanity.

Man has to do Gods work, but how is he to know what that is?

શું કરવું તે માણસ જાણે છે, પણ જાણે છે તે કરતો નથી. તેનું શું કારણ ?

जैसे मुझे खाने पहन्नेका हक़ है उसी तरह मुझे अपना कम अपने ढ़ंगसे करने का हक्क है वही स्वराज है

In faith there is no room for despair.

Not to do evil is the only true law of life, says Guru Teg Bahadur.

जब हमारे हृदयमें ईश्वरका वास हो जा[ता] है, हम न ख़राब विचार कर सकते [हैं], न खराब काम ।

What is in the mind must come out, sooner or later.

The non-attached person cannot own anything.

પવિત્રતાને બહારના રક્ષણની જરૂર જ નથી.

मौनमें सर्व अर्थ सिद्धि है ऐसा अनुभव बड़ता जाता है ।

ભક્ત ભગવાનમાં લીન હોય છે.