જે વસ્તુને વિષે ચિંત્વન થઈ શકે એમ નથી, તેને વિષે તર્કવિતર્ક કરવા એ ફોગટ નહીં તો બીજું શું?
- નવેમ્બર ૨૫, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૮Justice needs to be tempered with generosity as much as generosity needs to be tempered with justice.
- October 23, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 462.In order to know himself, man must come out of his shell and view himself dispassionately.
- January 29, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 428.ઈશ્વર આપણો આશ્રય છે, એ જ આપણું બળ છે અને તે જ આપત્તિને વખતે આપણી રક્ષા કરે છે. (સામ ૪૬-૧)
- માર્ચ ૭, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૪૬अच्छा कम इसी क्षण करे बुरा कम हमेशा मुल्तवी करते रहे ।
- पूना १९ मार्च, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६३सब दे दो, सब ले लो ।
- सेवाग्राम बुध, ७ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९०We seek the company of the good, for that is the food for our soul.
- February 17, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 410.हम बड़ी बातोंको न सोचें, अच्छी सोचें ।
- ८९ अक्तूबर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९५Irregularity never goes well with non-attachment.
- November 9, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 444.क्रोधावेशमें आदमी अपना नुकसान करता है, उसका पुरावा [प्रमाण] रोज मिलता है ।
- १५ सितम्बर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९९जैसे पवित्रताका ऐसे सब गुणोंका । अहिंसाकि परीक्षा हिंसाका सामना करने में होती है ।
- २० अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०३शुद्ध प्रेम सब थकान दूर करता है ।
- सेवाग्राम गुरु, १५ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९०कृत्रिम नहीं, लेकिन स्वाभाविक हास्य भव्य भाषण है और भाषणसे ज्यादा कम देता है ।
- १६ मई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४५८जो ईश्वरकी हस्तिके बारेमें शंका करता है उसका नाश होता है ।
- ७ सितम्बर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९८No man is worthless who lightens anyones burden even the least bit.
- January 30, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 428.प्राण जाय वरु वचन न जाई ー तुलसीदास
- ६ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०१अशक्यको शक्य बनाना जितना सरल है इतना ही मुश्केल अशक्यको शक्य बनाना है ।
- २० अगस्त, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९७આઈઝાયા ૪૧-૧૦માં કહે છે : ડરો નહીં, કેમ કે પરમાત્મા તમારી પાસે જ છે.
- માર્ચ ૩, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૪૬It is more than severe punishment to compel a man to do something which he does not understand.
- November 23, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 445.જિંદગી મજા કરવા માટે નથી પણ કિરતારને ઓળખવા માટે અને જગતની સેવાને માટે છે.
- જુલાઈ ૧૫, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૮He who is afraid of people's censure will never be able to do anything worth while.
- "Sunday, August I8, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 507.Only he can be a leader who never loses hope.
- February 12, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 409.स्वच्छता जब भीतरी और बाहरी रहती है तब वह ईश्वरमयताको पहुंचती है
- आसाम मेलमें, जनवरी ८, १९४६, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८२श्रध्धासे मनुष्य पहाड़ोंको उलुंघन करता है ।
- ७ दिसम्बर, १९४४, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७८, पृ. ४१८दूसरोंके दोष ही देखना अपने गुणोंको देखने से भी नीच है ।
- १५ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०२દુઃખના સમયમાં જે ભગવાનનાં દર્શન કરે છે, તેને કોઈ દર લાગતો નથી.
- સોદપુર, જાન્યુઆરી ૬, ૧૯૪૬, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૧૧रामनाम रस पीना है तो काम, क्रोधादि निकालना चाहीये ।
- २० जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४२Education which does not mould character is wholly worthless.
- January 7, 1946, CWMG, vol. LXXXII, p. 449.To find fault is one thing; to prove it is another.
- July 8, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 438.अतिशयोक्तिकी जालमें से आदमी छुट नहीं सकता है ऐसा प्रतीत होता है ।
- सेवाग्राम मंगल, २० अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९१जबतक प्रेरणाको बुद्धिका समर्थन नहीं होता, तबतक वह पंगु है ।
- २५ जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४२बलिदान वही कर सकता जो शुद्ध है, निर्भय है, योग्य है ।
- सेवाग्राम शनि, २४ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९१एककी क्रूरता दूसरेकी अक्रूरताका नाम लेती है ।
- २० अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३८हमारी श्रद्धा अखंड बत्तीके जैसी होनी चाहिये । हमको तो प्रकाश देती है लेकिन आसपास भी देती है ।
- पूना २ मार्च, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६२If we call God our Redeemer and let our indolence grow, we are committing a sin.
- May 21, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 455.Prayer needs a heart, not a tongue. Without the heart, words have no meaning.
- December 25, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 448.Says Nanak again : Whatever you give away is yours; whatever you keep is not yours.
- August 10, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 456.જે અર્થશાસ્ત્ર નીતિથી અલગ કે તેનું વિરોધી હોય, તે અમાન્ય છે, ત્યાજ્ય છે.
- સરાની કે ગોહાટી, જાન્યુઆરી ૧૨, ૧૯૪૬, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૧૧मूलको छोड़कर जो डाल खोजता है, वह भटकता है ।
- ८ जुलाई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४३What shall we call a person who, in the name of Rama, acts like Ravana?
- June 13, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 457.जो विरोधीकी दयाकी अपेक्षा करती है सो अहिंसा नहीं है
- सोदपुर जनवरी १४, १९४६, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८२अनास्क्तको अखूट [अटूट] धीरज होनी चाहिये
- सोदपुर जनवरी १६, १९४६, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८२जीवन गुलाबका बिछाना नहीं है, काँटोंसे भरा हुआ है ।
- नयी दिल्ली ९ जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४१मनुष्य अपने विचारका पुतला है
- दिसम्बर ३०, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८१What is learnt by rote is of as little value as the parrots recitation of Ramanama.
- June 12, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 435.मनुष्य अगर अपनी शक्तिके बाहर कम न ले तो गभराहटको स्थान ही नहीं रहता
- नवेम्बर २२, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७७विकारी विचारसे भी बीमारीकि निशानी है इसलिये हम सब विकारी विचारसे बचते रहें ।
- २७ दिसम्बर, १९४४, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७८, पृ. ४२०He who explores the branch and forgets the root, strays.
- July 8, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 460.स्वार्थको जब मनुष्य परमार्थ मानता है तब सियारको सिंह मानने जैसा करता है ।
- १७ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०२થોડું જૂઠ પણ મનુષ્યનો નાશ કરે છે, જેમ ઝેરનું ટીપું દૂધનો.
- ડિસેમ્બર ૧૬, ૧૯૪૪, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૮, પા. ૪૦૮મિથ્યા જ્ઞાનથી હંમેશા ડરતા રહેવું. મિથ્યા જ્ઞાન એ છે જે આપણને સત્યથી દૂર રાખે છે અથવા કરે છે.
- ડિસેમ્બર ૨, ૧૯૪૪, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૮, પા. ૪૦૭ज्ञानी पुरुष त्यागसे ही शांति पाता है ।
- ५ जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४१जो मनुष्य अपनापनकी रक्षा करना चाहता है उसे सब आर्थिक वस्तु गंवाने की तयारी रखनी है
- दिसम्बर १४, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७९He whose eye says one thing, his tongue another, and his heart yet another, is a worthless fellow.
- March 17, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 413.Faith that does not wane but ever waxes higher and turns into realization.
- December 3, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 446.जिह्वा कर्जा नहीं भारती है, लेकिन कार्य ही भरता है ।
- २२ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४०દેવનું નામ ગમે તે હોય, પણ જો તેનામાં ગુણ હોય તો આપણે તેને જરૂર નમસ્કાર કરવા.
- મે ૧૨, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૨शुद्ध ज्ञान धर्मग्रंथ पढ़ने से नहीं मिलता । शुद्ध ज्ञान सिवाय सद्गुणके असंभवित है ।
- २ अगस्त, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९५Faith makes the ship move.
- "Saturday, September 7, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 508.To gain immortality through divine endowment is not a big thing. To fulfil our obligations in daily life is.
- May 9, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 454.Even if he be your relation, do not try to hide his faults.
- June 21, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 458.रामनाम उसीको मदद देता है जो रामनाम लेने की शर्त[का] पालन करता है ।
- दिल्ली ८ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६५My grace is sufficient for thee : for my strength is made perfect in weakness. II Corinthians, XII. 9.
- March 6, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 432.ઇચ્છ આનેક પ્રકારની હોય છે: શુભ, અશુભ અને શક્ય. શુભ અને શક્ય ઈચ્છાને જ મનમાં સ્થાન હોવું જોઈએ.
- જૂન ૫, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૪Vice flourishes in darkness. It vanishes in the light of day.
- October 21, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 462.फिर नानक कहते हैं, जो देते हो वह तुमारा है जो रखते हो वह तुमारा नहीं है ।
- १० अगस्त, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९६જે વ્યક્તિ શરીરશ્રમ કરી શકે છે તેને માટે સદાવ્રત ખોલવું એ પાપ છે. તેમને કામ આપવું એ પુણ્ય છે.
- ડિસેમ્બર ૨ડિસેમ્બર ૩, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૮મારે અમુક આદર્શ છે એમ હું તો જ કહી શકું જો હું એ આદર્શને પહોંચવાનો પ્રયત્ન કરતો હોઉં. ૧૫-૪-૪૫
- માર્ચ ૧૪, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૫૦हरेक प्रवृत्ति जिसकी उत्पत्ति एक ही बीजसे होती है, सब एक-एक-में मिल जाती है ।
- उरुली २७ मार्च, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६४शारीरिक दुर्बलता सच्ची दुर्बलता नहीं, मनकी दुर्बलता ही सच्ची दुर्बलता है
- सोदपुर जाते हुए, जनवरी ३, १९४६, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८१जो नियमोंको जनता नहीं है और उसका पालन नहीं करता है वह लोक-सेवक हो ही नहीं सकता ।
- १० अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०२પુખ્ત વાચનથી શક્તિ તો આવે છે પણ જ્ઞાન વગર સાચી સ્વતંત્રતા નથી મળતી.
- ફેબ્રુઆરી ૧, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૩Good deeds let us do right now; the bad ones let us always keep on postponing.
- March 19, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 413.Even one word, if true, is enough. Untrue words, however many, are worth nothing.
- July 30, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 455.जिनको धर्मका ख्याल नहीं रहता है ऐसे दस प्रकारके लोगोंमें लोभी, कामी, क्रोधी और शराबी लोगोंको विदुर गिनाते है
- नवेम्बर ११, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७६बुखारका कारण बदहजमी इ[त्यादी] ही नहीं है । क्रोध करने से भी बुखार आ सकता है ।
- २१ सितम्बर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५००Without selflessness, how can there be fearlessness?
- February 16, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 410.श्रद्धा उसका नाम है जो विरुद्ध निशानी होते हूए अचलित रहती है ।
- ५ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३९हे जिव! तू अनासक्त है तो तुझे शोरगुलको और मारपीटको भी बरदास्त करना है
- आसाम मेलमें, जनवरी ९, १९४६, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८२True happiness does not come from obtaining what one likes. It comes from cultivating a liking for what one dislikes.
- March 16, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 413.If the nature is evil, it needs not repression but casting out.
- July 23, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 504.To destroy something is easy. To build requires great skill and care.
- "Saturday, August 10, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 506.विचारको [लौह]खंडकी दीवारको भी भेदता है ।
- नई दिल्ली ५ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९२मन दो प्रकारके हैं ー एक नीचे ले जाता है, दूसरा उचे । इसे हम बराबर सोचें और पहचाने ।
- ४ मई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४५६દૂધમાં ઝેર હોય તો આપણે કૅફીદઈએ છીએ. તે જ પ્રમાણે સારા સાથે પાખંડ હોય તો તેને ફેંકી ડો.
- મે ૨, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૨पुख्त वांचनसे शक्ति तो आती है लेकिन बिना ग्नानके सही स्वतंत्रता नहीँ मिलतीं
- जनवरी १, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४६१કૉન્ફ્યૂશિયસ કહે છે: સુવ્યવસ્થિત રાજ્યમાં ધનને પ્રગતિ નથી ગણતા. લોકોની અને તેમના આગેવાનોની પવિત્રતા એ જ રાષ્ટ્રનું સાચું ધન છે.
- મે ૩, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૨There can be no safety for us save in the lap of God.
- February 27, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 411.By donning the garb of religion, vice does not become virtue nor does a wrong cease to be wrong.
- October 5, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 461.Meditation makes one strong and lucid.
- July 12, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 460.We can do nothing right, so long as we are not blessed with inner light.
- February 11, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 409.जब आदमीका धैर्य छूट गया है तब मौन लेकर शांत होने पर ही बोलें ।
- १७ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३८I decline to be slave to precedents or practice I cannot understand or defend on a moral basis.
- "The Shadow of Simla, Young India, July 21, 1921", CWMG, vol. XX, p. 409.जो शरीर श्रम कर सकते हैं उनके लिये सदाव्रत खोलना पाप है उनके लिये कम पैदा करना पुण्य है
- दिसम्बर २३, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७८Ramanama helps only those who fulfil the conditions for its recitation.
- April 8, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 415.જેનામાં આટલું ધૈર્ય નથી તે અહિંસા ન પાળી શકે.
- માર્ચ ૨૬, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૪૮परमेश्वर विश्वास रखना सबसे आसान होना चाहिये, लेकिन सबसे कठिन वही दीखता है ।
- १७ जून, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४६१God and Satan cannot both occupy the throne of the heart.
- "Thursday, September 12, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 509.What is it, if not futile, to argue about something which is beyond thought?
- November 25, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 445.कविने कहा है कि विद्या रहित मनुष्य पशु समान है । यह विद्या कौन सी?
- ३० सितम्बर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०१मैं कब और ईश्वर कब? उसका निश्चय करने में ज्ञानकी परीक्षा है ।
- ६ जुलाई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४६३किसीका एब निकलना एक बात है उसे साबित करना दूसरी बात है ।
- ८ जुलाई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४६४Silence inspired by fear is no silence.
- February 6, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 409.सही चीजके पीछे वक्त देना हमको खटकता है, निक्कमीके खुवार होते है और खुश होते हैं?
- १७ दिसम्बर, १९४४, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७८, पृ. ४१९सच्ची दुर्बलता बाहरी नहीं है अंतरकी ही है ।
- ३१ जनवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४५८It is sin to regard anyone as helpless who has God for his support.
- January 29, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 408.हम शारीरिक वस्तुमें फंसे रहें और आत्मानुभवकी आशा करें, वह आकाश पुष्पको पाने जैसा है ।
- ३० मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४०Why does a man become restless when he is unable to do his work?
- July 30, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 505.Our faith should be like an ever-burning lamp which not only gives us light but also illuminates the surroundings.
- March 2, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 411.बगैर निस्वार्थताके निर्भयता कैसी?
- १६ फरवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६०Man spoils matters much more by speech than by silence.
- February 5, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 409.Knowledge is that alone which enables a man to know him-self. In other words, knowledge means self-realization.
- October 1, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 460.धर्मका जामा पहनने से पाप पुण्य नहीं बनता; भूल भूल नहीं मिटती ।
- ५ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०१समतोलना सब ज्ञानमें उत्तम है ।
- २२ जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४२He who thinks, speaks and acts with God as his witness, will never feel ashamed of doing the right thing.
- September 5, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 458.नानक कहते हैं अगर हम ईश्वरके कानूनपर चलें तो हमें मनुष्यके कानूनकी गुंजायश नहीं रहती है ।
- २३ जुलाई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९४Only that work which is done after anger has subsided can bear fruit.
- January 22, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 407.नरसिंह महेता कहता है मैं करता हूं, ऐसा कहना ही अज्ञानताकी परिसीमा है । इसके ध्यानमें अनासक्तिकी कूंजी है ।
- १२ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०२If God so desires it, I may have to become a helpless witness to the undoing of my dream.
- "An English Suggestion, Harijan, May 4, 1940", CWMG, vol. LXXII, p. 27.The hardest heart and the grossest ignorance must disappear before the rising sun of suffering without anger and without malice.
- "Vykom Satyagraha, Young India, February 19, 1925", CWMG, vol. XXVI, p. 159.Mahadev's life is an unceasing poem of devotion.
- Desai, Narayan, Agni Kund Ma Ugalu Gulab, Ahmedabad:Mahadev Desai Centenary Committee, 1992, p. 8.Without the maximum possible non-attachment, it is inconceivable for anyone to live up to the age of 125 years.
- January 20, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 407.मनुष्य नियमबध्ध रहता है, उससे ही उसे जो संतोष मिलता है वही उसका स्वास्थ्य और आयु बड़ाता है ।
- १७ मई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४५८A calculating mind cannot attain self-realization.
- June 12, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 457.દેશો વચ્ચેનો દરિયો ઓળંગવો સહેલો છે, પણ વ્યક્તિ વ્યક્તિ વચ્ચેનો કે પ્રજા પ્રજા વચ્ચેનો દરિયો તરવો અઘરો છે.
- નવેમ્બર ૬, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૬આપણે આપણી ગંદકી કાઢી નથી ત્યાં સુધી પ્રાર્થના કરવાનો આપણને હક છે ખરો ?
- ફેબ્રુઆરી ૨૨, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૫કોઈની મહેરબાની માગવી એટલે આપણી સ્વતંત્રતા વેચવી.
- ફેબ્રુઆરી ૨, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૩जिसे ईश्वरका सहारा है उसे पंगु मन्ना पाप समझा जाय ।
- मद्रास २९ जनवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४५८Sweet are the fruits of equanimity—the truth of this is experienced every moment.
- May 24, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 433.मनुष्य अकेला कुछ नहीं है, लेकिन जब वह ईश्वरका बनता है, तब सब कुछ होता है ।
- १४ जुलाई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४३जिसका साथी ईश्वर है उसको दुख क्या, फिकर क्या, दूसरा साथी क्या?
- पूना २० मार्च, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६३जो आदमी अपने कामके लिये हिंसा कर सकता है वह असत्य क्यों नहीं बोलेगा या करेगा?
- ३० अगस्त, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९८આ તે કેવી વાત છે કે માણસ સાચું કહેતાં અને કરતાં દરે છે, જૂઠથી નથી ડરતો.
- મે ૧૦, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૨Dying for religion is good; for fanaticism, neither dying nor living.
- "Friday, September 13, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 509.कामनाको संतुष्ट नहीँ करना अच्छा है लेकिन शुभ करने के बाद उसे रोकना असंभव नहीँ तो कठिन तो है ही
- जनवरी २७, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४६१ईश्वरके बाहर हमें कोई हस्ति ही नहीं है ।
- पूना २६ फरवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६१Life means not revelry—eating, drinking and making merry but praising God, i. e., rendering true service to humanity.
- February 17, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 430.खूबी अकेले झूझने [जूझने]में है । विरोधि एक हो या अनेक ।
- ३० अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०४बगैर विचारके विचार मत करो, मत बोलो, मत लिखो, और विचार करो । इससे कितना समय बच सकता है ।
- ११ जुलाई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४६४શ્રદ્ધા બુદ્ધિથી પર છે, તેની વિરોધી નથી.
- નવેમ્બર ૫, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૬जब आपको मनुष्य खोता है, तब ही आपको पाता है ।
- ७ जुलाई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४३ईश्वरका कम जाने [जानने] का साधन है हार्दिक प्रार्थना और तदनुसार कम ।
- गुरु, ३ अक्तूबर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९५इससे उलटा निरभिमान अथवा नम्रता आदमीको पोषण देता है, और बड़ाता है ।
- १९ मई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४५८મનુષ્ય પોતાના વિચારોનું પૂતળું છે.
- ડિસેમ્બર ૩૦, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૧૦दो विरोधि वस्तु हम साथ-साथ नहीं कर सकते हैं, न जम ऐसे सोच सकते हैं ।
- १ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३८He who knows no rules and follows none just cannot be a servant of the people.
- October 10, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 461.Fewer people die from disease than from fear of disease.
- May 7, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 454.कैसी दुःखकी बात है कि मनुष्य जानता है तो भी गिरना पसंद करता है?
- सोम, ७ अक्तूबर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९५भिलों [भीलों] की सच्ची सेवा है कि उनको निर्भय करें और उनकी निराशा मिटावें ।
- नई दिल्ली बुध, २८ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९२ईश्वरको पहचानना है तो स्वार्थ और भयको छोडना ही है ।
- नयी दिल्ली सोम, २६ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९१कलके वचनका नतीजा यह होता है कि अपने आयुष्यमें इतनी वृद्धि करता है ।
- २२ जून, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४६२Repression itself affords a training in satyagraha, even as an unsought war affords a training for the soldiers.
- "The States, Harijan, April 8, 1939", CWMG, vol. LXIX, p. 102.किसी भी वस्तु तोडना आसन है सांधने में बड़ी कुशलता और सावधानी चाहीये ।
- सेवाग्राम शनि, १० अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९०विभूतिके कारण अमर होना बड़ी बात नहीं है ।जो रोजके कार्यमें अपना धर्म पूरा बजाता है वह विशेष है ।
- ९ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३९Intuition is lame if it is not supported by reason.
- June 25, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 458.સુખમાં સુખ જોવું એ દુઃખ છે. દુઃખમાંથી સાચું સુખ જન્મે છે.
- મે ૧૫, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૩मनुष्य एक शासके ताबे रहता है उसके मानी है कि वह व्यक्तिगत स्वातंत्रयकी किमत देता है
- दिसम्बर ५, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७९જેમ આપણે પોતાના ધર્મને આદર આપીએ છીએ તેમ જ બીજા ધર્મોને પણ આપવો- માત્ર સહિષ્ણુતા પર્યાપ્ત નથી.
- નવેમ્બર ૨૭, ૧૯૪૪, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૮, પા. ૪૦૬If God resides in every heart, then who dare hate whom?
- July 22, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 454.The true mark of success in life is the growth of tenderness and maturity in a man.
- February 4, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 409.કામનાને ન સંતોષવી એ સારું છે. પણ શરૂ કર્યા પછી તેને રોકવી અસંભવિત નહીં તો મુશ્કેલ તો છે જ.
- જાન્યુઆરી ૨૭, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૩जब ऐसी स्थिति है, तो नाचना क्या, अभिमान क्या?
- ३० जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४२कहते है घर जलाकर तीर्थ नहीं होता सही तो यह है कि घर जलाकर जी तीर्थ होता है
- नवेम्बर १८, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७७मनुष्य बहारसे ढुंढक्र अपनेको बढ़ा नहीं सकता है बढ़ने का स्थान भीतर है ।
- सेवाग्राम बुध, १४ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९०ગામડાંની દૃષ્ટિએ હિંદુસ્તાનનો વિચાર કરીએ તો ઘણીબધી ચીજો જે આપણે કરીએ છીએ તે નકામી લાગે.
- જુલાઈ ૧૪, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૮ઘણી ગેરસમજોનું મૂળ અવિશ્વાસમાં હોય છે. ઘણા અવિશ્વાસના મૂળમાં ભય હોય છે.
- જૂન ૧૮, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૬A vow means unflinching determination? progress is impossible without inflexible determination.
- Gandhi, M.K., From Yeravda Mandir, translated from the original Gujarati by Valji Govindji Desai.विरोध आदमीको बनाता है ।
- दिल्ली ४ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६५रामकें लायक कम किये बिना रामनाम लेना फिजुल है ।
- २१ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३८जब हम अपना ही ख्याल करते हैं तब दूसरोंका ख्याल करने से वह छुटता है ।
- सेवाग्राम रवि, ११ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९०નિયમ તૂટે એ કેવું જોખમકારક છે ! મુંબઈ આવ્યો ને રોજ લખવાનું છૂટી ગયું.
- માર્ચ ૩૦, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૪૯Selfishness keeps us worrying for ever.
- March 3, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 411.સાચું સુખ બહારથી નથી મળતું, અંતરમાંથી જ મળે છે.
- ડિસેમ્બર ૯, ૧૯૪૪, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૮, પા. ૪૦૭The right that accrues from the performance of duty endures.
- December 18, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 447.जो मनुष्यका मन जानबुझकर गंदा रहता है, उसके लिये अगर कुछ है तो रामनाम ही है ।
- मद्रासके नजदीक पहुँचते हुए ट्रेनमें २१ जनवरी, १९४६, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४५७લોકો તારી નિંદા કરે કે પ્રશસ્તિ, એમાં તારે શું? તું જેને ધર્મ મને છે, તેનો જ અમલ કર.
- સરાની કે ગોહાટી, જાન્યુઆરી ૧૦, ૧૯૪૬, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૧૧A leader is useless when he acts against the promptings of his own conscience.
- "Notes, Young India, February 23, 1922", CWMG, vol. XXII, p. 448.Man finds himself by losing his Self.
- July 7, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 460.Debts are redeemed by deeds, not by words.
- May 22, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 455.If you want to stand before God, you must go after shedding the robe of egoism.
- July 2, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 459.जो मनुष्य एक वस्तु नहीं समजता है उसे करने के लिये उसे मजबूर करना सख्त सजासे अधिक सजा है
- नवेम्बर २३, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७७मूर्खको समजाना आसन है । अर्ध-दग्धको कौन समजा सकता है?
- ९ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०२अगर तुझे चिढ़ना है तो दूसरोंकी गफलतसे क्यों, अपनी गफलतपर चिढ़ ।
- नई दिल्ली गुरु, २६ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९४जिसका जो कम करता है उसका वह सेवक है, नहीं कि जिसका नाम ही लेता है ।
- १४ जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४१हम सब दीवाने हैं उनमें कौन किसको दीवाना कहे?
- नई दिल्ली सोम, ९ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९३One perfect man can dispel untruth even though the untruthful be legion.
- December 10, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 447.When man smites, it is God who comes to our rescue.
- June 18, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 458.बहूत गैरसमजकी जड अविश्वासमें होती है; बहूत अविश्वासकि जड़में भय होता है ।
- १८ जून, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४६१મન બે પ્રકારના હોય છે: એક નીચે લઈ જાય છે, બીજું ઉપર. એને આપણે બરાબર વિચાર કરી ઓળખી લેવાં જોઈએ.
- મે ૪, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૨Deeds, like seeds, take their own time to fructify.
- February 19, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 410.जब तुझे सब छोड़ेगा, तब इशेअर तो तेरे पास है ही ।
- २६ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३८आत्माका दर्शन जितना होता है इतना ही मनुष्य आगे बढ़ता है ।
- नई दिल्ली गुरु, १९ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९३What matters to you the worlds praise or censure? Do what you think is your duty.
- January 10, 1946, CWMG, vol. LXXXII, p. 450.Like a ship without direction or destination, labour without an ideal is fruitless.
- May 22, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 433.जो मनुष्य दूसरोंकि ऐब निकालता है वह अपनी नहीं देख सकता ।
- १७ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४०માણસને જયારે અથાતીત વસ્તુ મળે છે ત્યારે તેના આનંદનો પાર નથી રહેતો.
- માર્ચ ૨૧, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૫૧જે શિક્ષણની અસર આપણા ચારિત્ર્ય પર નથી પડતી, તે શિક્ષણ નકામું છે.
- સોદપુર, જાન્યુઆરી ૭, ૧૯૪૬, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૧૧When the world rejects a man, God befriends him.
- February 7, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 409.संपूर्ण अहिंसामें द्वेषका संपूर्ण अभाव होता है
- दिसम्बर २३, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८०दोषमें थोड़ा, बहूत क्या? दोष ही है । अन्यथा मानने में आत्मवंचना होती है ।
- सेवाग्राम शुक्र, ९ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९०सच्चा सेवक ही सदगृहस्थ है वह बदलेमें लेने की इच्छा न करते हुए देता ही है
- नवेम्बर ३, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७५सीधा रास्ता जैसा सरल है ऐसा ही कठिन है । ऐसा न होता तो सब सीधा रास्ता ही लेते ।
- ११ दिसम्बर, १९४४, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७८, पृ. ४१८રાઈ જેટલો નાનો દોષ છુપાવવાથી પહાડ જેટલો મોટો બની જાય છે. પણ જાહેર કરી દેવાથી તે નાબૂદ થઈ જાય છે.
- નવેમ્બર ૪, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૬हिमालय दूरसे ही अच्छा लगता है ऐसे प्रायः सब चीजके लिये है ।
- १८ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०३Thousands like myself may die in trying to vindicate the ideal but Ahimsa will never die.
- "How can violence be stopped?, Harijan, May 19, 1946", CWMG, vol. LXXXIV, p. 127.शुद्ध ह्रदयसे निकला हुआ वचन कभी निष्फल नहीं होता
- जनवरी २४, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४६०स्वाभाव अगर बुरा है तो उसे दबाना नहीं पर उसे फेंक देना ।
- पंचगनी २३ जुलाई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४८८अगर हरेक हृदयमें ईश्वर है तो हम किसका तिरस्कार करें?
- २२ जुलाई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९४जो ईश्वरको साक्षी रखकर कुछ सोचता है, बोलता है, करता है वह सच्चा करने से कभी शरमींदा नहीं होगा ।
- ५ सितम्बर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९८A troubled mind causes more suffering than an ulcer.
- "Friday, September 20, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 509.विद्या वही है जिससे मनुष्य अपनेको पहचाने । इसका अर्थ आत्मज्ञान हुआ ।
- १ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०१भगवानसे शरणमें जो सुख रहता है इसका वर्णन कौन कर सकता है?
- उरुली २५ मार्च, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६४शुद्ध विचारकी शक्ति वचनसे बहूत अधिक है ।
- २६ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४०If all become teachers, who will be the pupils? So let us all be pupils.
- April 13, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 416.મનુષ્ય ભોગને નથી ભોગવતો પરંતુ ભોગ મનુષ્યને ભોગવે છે. અર્થાત્ ખાઈ જાય છે.
- નવેમ્બર ૭, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૬सच्चा सुख बाहरसे नहीं मिलता है अंतर से ही मिलता है ।
- ९ दिसम्बर, १९४४, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७८, पृ. ४१८It is possible to endure a diseased body, but not a diseased mind.
- October 13, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 461.The real service to the Bhils would be to make them fearless and remove their despair.
- "Wednesday, August 28, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 508.Thought pierces even a wall of steel.
- September 5, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 508.More people die of worry than of natural causes.
- April 15, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 452.What more do you want when the heavens are within you, and even God Himself?
- April 27, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 453.I am in the world feeling my way to light "amid the encircling gloom."
- "Not Even Half-Mast, Young India, December 4, 1924", CWMG, vol. XXV, p. 390.અનાસક્ત વ્યક્તિમાં અખૂટ ધીરજ હોવી જોઈએ.
- સોદપુર, જાન્યુઆરી ૧૬, ૧૯૪૬, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૧૨जो सचमुच भीतरमे स्वच्छ है वह बाहरमें अस्वच्छ हो ही नहीं सकता
- जनवरी २२, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४६०પરમેશ્વર પર વિશ્વાસ રાખવો સૌથી સહેલું હોવું જોઈએ પણ સૌથી મુશ્કેલ એ જ લાગે છે.
- જૂન ૧૭, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૬जब हम कुछ भी देते हैं, तो हमारेमें जो सच्चा [है] वही दें ।
- १५ जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४१मौनमें सर्व अर्थ सिद्धि है ऐसा अनुभव बड़ता जाता है ।
- २० जून, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४६२जो अर्थशास्त्र नीतिसे भिन्न या विरोधी है वह निषिद्ध है, त्याज्य है
- सरानी या गोहती जनवरी १२, १९४६, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८२श्रध्दाकी परीक्षा सबसे कठिन अवसरपर होती है
- दिसम्बर १२, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७९सब हमें भले ढीले कहें, हम आदर्शको ढीला न करें ।
- सेवाग्राम ८ फरवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४५९જે માણસ સૌની ચરણરજ હોય છે તે ઈશ્વરની નજીક છે.
- જુલાઈ ૧૦, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૭If God keeps you, what does it matter if men reject you?
- "Saturday, October 5, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 511.A poet has said that a man without knowledge is like an animal. What is that knowledge?
- September 30, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 460.The human body is like a musical instrument. Any note that is desired can be struck on it.
- September 4, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 508.त्रिविध ताप मिटाने वाली दवा मात्र रामबाण [रामनाम] है ।
- २४ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४०Even nectar turns into poison if poison is added to it.
- June 23, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 458.Life is unreal, death is real and certain. —Nanak
- July 19, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 454.જેમને રોટલો ન મળવાથી મારવાનું મન થાય છે, તેમને તો રોટલામાં જ ભગવાન દેખાશે.
- નવેમ્બર ૩૦ડિસેમ્બર ૩, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૮Verily, the land belongs to him who labours on it.
- January 21, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 427.He who talks in tune with the rhythm of life is never weary.
- March 8, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 412.अपनी एब हमेशा सुनें, अपनी स्तुती कभी न सुनें ।
- ५ जुलाई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४६३અનાસક્ત વ્યક્તિને ક્યારેય ગુસ્સો આવવો નહીં જોઈએ.
- સોદપુર, જાન્યુઆરી ૧૭, ૧૯૪૬, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૧૨Life is not a bed of roses; it is full of thorns.
- June 9, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 457.Renunciation is true enjoyment.
- January 30, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 408.જેની આંખો ફૂટી ગઈ છે તે આંધળો નથી પણ જે પોતાનો દોષ કાઢે છે તે આંધળો છે.
- માર્ચ ૧૦, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૫૦जब आत्मा मरता है, तब परमात्मा जगह रोकता है ।
- १६ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३९रामके नामसे जो रावणका कम करे, उसे या कहें?
- १३ जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४१रोज मरने से बेहतर है कि एक ही दफा मरना ।
- १६ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३८He who has God for his companion, why need he be sorrowful or anxious or look for another companion?
- March 20, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 413.He who denies the existence of God denies his own.
- September 8, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 458.सेवककी सच्ची बेंक आम जनता है जो बेंक कभी टूटती नहीं
- सोदपुर, जनवरी ४, १९४६, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८१Sweet are the fruits of patience.
- April 28, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 453.हिंसक कार्यकी मर्यादा है और वह निष्फल हो सकता है अहिंसाकी मर्यादा है ही नहीं और कभी निष्फल नहीं जाती
- दिसम्बर ११, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७९सबल ही क्षमावन हो सकता है बलहीन दण्ड देने में असमर्थ है इसलीये वह क्षमावान हो ही नहीं सकता है
- सरानी या गोहती जनवरी ११, १९४६, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८२मेरे धंदेके बारेमें मैं क्यों किसीपर निर्भर हूं?
- २९ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३८It may be possible to gild pure gold, but who can make his mother more beautiful?
- "The National Flag, Harijanbandhu, August 3, 1947", CWMG, vol. LXXXVIII, p. 438.He who lacks peace and firmness cannot realize God.
- May 28, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 456.एकके पास ईश्वर है, करोडके पास शैतान है, तो एक करोडसे डरे?
- २२ अगस्त, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९७Religion is no religion if it becomes mechanical.
- September 23, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 460.When we give something, we must give the truest part of ourselves.
- June 15, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 458.He who loses patience, loses Truth as well as Non-violence.
- July 16, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 504.To speak the truth, you have to weigh your words again and again.
- June 4, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 457.વિકારી વિચારોથી બચવાનો એક અમોદ્ય ઉપાય- રામનામ- છે. નામ કંઠમાંથી જ નહીં પરંતુ હૃદયમાંથી નીકળવું જોઈએ.
- ડિસેમ્બર ૨૮, ૧૯૪૪, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૮, પા. ૪૦૯The hasty are ruffled; the slow and steady have composure.One sees the truth of this every moment.
- March 29, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 434.It is well not to yield to desire. Once we give in restraint becomes difficult if not impossible.
- January 27, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 428.सत्याग्रही वही हो सकता है जो जीने की और मरने की कला जानता है ।
- बम्बई १४ मार्च, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६३If one man can become perfect, it is but fair to assume that all can become so.
- "Sunday, October 6, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 511.When God is our Guide, we need worry about nothing.
- July 15, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 460.Great caution is necessary when a man represses his nature.
- July 22, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 504.He is lost who is possessed by carnal desire.
- "A Student's Perplexity, Harijan, October 19, 1947", CWMG, vol. LXXXIX, p. 324.એકાંતની ખૂબી જેણે જાણીજોઈને એનું સેવન કર્યું છે તે જ જાણે છે.
- જુલાઈ ૯, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૭What does it matter if people look upon us as dreamers?
- October 9, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 511.A life without thought is like that of a beast.
- "Tuesday, September 24, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 510.Experience is daily growing upon me that everything is attainable through silence.
- June 20, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 436.જે અંતરમાં ખરેખર સ્વચ્છ છે તે બહાર અસ્વચ્છ હોઈ જ ન શકે.
- જાન્યુઆરી ૨૨, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૨Being a slave to fear and selfishness is the worst form of slavery.
- May 19, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 455.सादगी बनाने से नहीं बनती, स्वाभावमें होनी चाहीये ।
- सेवाग्राम मंगल, १३ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९०सिवाय मनकी स्थिरताके दर्शन हो ही नहीं सकता है ।
- मद्रास २८ जनवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४५८अशांति और अधीरज दो व्याधि हैं और दोनों आयु हरण करते हैं ।
- २७ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४०He who seeks refuge in Ramanama, has Ramanama installed in his heart and is duly rewarded.1
- May 25, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 456.अनासक्तिका एक लक्षण यह है : अनासक्तका कोई कार्य दिनके अंतमे बाकी नहीं रहता
- सोदपुर जनवरी १५, १९४६, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८२Silence above all.
- "Thursday, August 29, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 508.तेरा रिश्तेदार हो तो भी उनके दोष छिपाने की कोशीश न कर ।
- २१ जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४२सब रखो, सब खोवो ।
- सेवाग्राम गुरु, ८ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९०પવિત્રતા પડદામાં નથી રહેતી. તેને તો ઈશ્વરની જ રક્ષા જોઈએ.
- ડિસેમ્બર ૧૭, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૯સંતોની વાણી સાંભળો, શાસ્ત્ર વાંચો, વિદ્વાન થઇ જાઓ, પણ જો ઈશ્વરને હૃદયમાં સ્થાન ન આપ્યું તો બધું ફોક છે.
- ડિસેમ્બર ૧૯, ૧૯૪૪, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૮, પા. ૪૦૮I could not live for a single second without religion.
- "Speech at Panampet, Harijan, March 2, 1934", CWMG, vol. LVII, p. 199.The moment the cultivators of the soil realise their power, the zamindari evil will be sterilised.
- "Discussion with Basil Mathews and Others, Harijan, December 5, 1936", CWMG, vol. LXIV, p. 73.आज प्रात:कालके भजनमें था ईश्वर हमको कभी नहीं भूलता, हम भूलते है वही सच्चा दुःख
- जनवरी २०, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४६३इस अहंकाररूपी अंधकारको कैसे निकलें? रजवत्होने तककी नम्रता रूपी प्रकाशसे ।
- २६ जुलाई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९४I have sacrificed no principle to gain a political advantage.
- "Notes, Young India, March 12, 1925", CWMG, vol. XXVI, p. 285.અનાસક્તિનું એક લક્ષણ આ છે: અનાસક્ત વ્યક્તિનું કોઈ પણ કામ દિવસના અંતે બાકી રહેતું નથી.
- સોદપુર, જાન્યુઆરી ૧૫, ૧૯૪૬, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૧૨कंठस्थ ज्ञानकी इतनी किम्मत है जितनी तोताके रामनामकी ।
- १२ जून, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४६१हमारी गँदगी हमने जब [तक] नहीं नीकाली है तबतक प्रार्थना करने का हमें कुछ हक़ है क्या?
- जनवरी २२, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४६४Nanak says : God dwells in every human heart, and so every heart is a temple of God.
- July 21, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 454.માણસની શાંતિની કસોટી સમાજમાં જ થાય, હિમાલયની ટોચ પર નહીં.
- માર્ચ ૧૧, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૫૦Such being the case, where is the sense in making merry or becoming arrogant?
- June 30, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 459.निराश[] आदमीको खाती है ।
- दिल्लीकी ट्रेनपर रवि, २५ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९१जब बुद्धि और श्रद्धाके बिचमें भेद है तब श्रद्धाको मान देना अच्छा है ।
- सेवाग्राम शनि, १७ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९१ताजुब है कि आदमी बहोत दफा नहीं जनता है कि दुश्मन कौन और दोस्त कौन?
- १२ सितम्बर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९९हमारा जीवन रोज नया होता है यह ज्ञान हमको उंचे जाने के लिये मददगार बनना चाहिये ।
- १६ सितम्बर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९९Do not think, speak or write without reflecting. Consider how much time could thereby be saved.
- July 11, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 438.He who is truly clean within, cannot remain unclean without.
- January 22, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 427.How can he who does not know the art of living know the art of dying?
- October 31, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 463.We have to make ourselves as nearly as possible like Him we want to reach.
- "Wednesday, September 25, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 510.जो जबरन गरीब है वह स्वेच्छासे गरीब नहीं बन सकता है
- दिसम्बर १६, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८०अशक्य दीखता है वह अशक्य है ही ऐसा हमेशा नहीं है ।
- २१ अगस्त, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९७हरेक आदमीको अपना मूल ढुंढना चाहीये ।
- नई दिल्ली २ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९२આ વસ્તુ નાનામોટા સૌને માટે છે એમ વિચારીને આપણે શીખીએ ને તે પ્રમાણે ચાલીએ, નહીં તો જીવતાં છતાં મૂએલા છીએ.
- માર્ચ ૧, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૪૯He alone can be a true satyagrahi who knows the art of living as well as of dying.
- March 14, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 412.અનાસક્તિની સાથે અનિયમિતતાનો મેલ ક્યારેય બેસતો નથી.
- નવેમ્બર ૯, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૬जिसे न शांति है, न निश्चय, उसे ज्ञान कहांसे?
- सेवाग्राम १५ फरवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६०भीतर साफ़ है तो बाहर होना ही है ।
- दिल्ली ५ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६५મારી કૃપા તારે માટે પૂરતી થવી જોઈએ, કારણ કે મારું બળ દુર્બળતામાં જ પૂર્ણ થાય છે. (૨ કોર : ૧૨-૯)
- માર્ચ ૬, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૪૬Indigestion, etc., are not the only causes of fever. Anger, too, can bring it on.
- September 21, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 460.He who is shamed into acting correctly is not acting correctly at all.
- November 10, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 444.What is 'big' or 'small' in sin? Sin is sin. To believe otherwise is self-deception.
- "Friday, August 9, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 506.He who does not know himself is lost.
- September 3, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 508.लोगकी निंदासे जो डरता है वह महत्वका काम नहीं कर सकेगा ।
- सेवाग्राम रवि, १८ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९१बात यह है कि जीवन संगीतमय होना चाहिये, तब हलन-चलन इ[त्यादी] सब वर्तनमें माधुर्य ही होगा ।
- २३ फरवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६१सितारोसे भरा हूआ आकाश और ईएसआई ही खूबीओंसे भरा हूआ भीतरी आकाश से बढ़कर दूसरा क्या आश्चर्य चाहीये?
- ६ मार्च, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६२अपरिग्रहसे मतलब यह है कि हम कोई चीजका संग्रह न करें जिसकी हमें आज दरकार नहीं है ।
- २५ नवम्बर, १९४४, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७८, पृ. ४१७If you see inner beauty, the outer will seem dull.
- "Sunday, September 15, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 509.ईश्वरको तारणहार कहकर अपने आलस्यको बढ़ाते हैं तो गुनाह करते हैं ।
- २१ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४०This office-holding is either a step towards greater prestige or its total loss.
- "Martial v. Moral, Harijan, April 23, 1938", CWMG, vol. LXVII, p. 39.જે કોઈ વ્યક્તિ કોઈની પણ ગુલામી કરવા માગતો નથી, તેણે ઈશ્વરની ગુલામી કરવી જોઈએ.
- ડિસેમ્બર ૨૮, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૧૦Man cannot raise himself by searching outside. The scope for growth lies within.
- "Wednesday, August 14, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 506.When our outer life gets the better of our inner life, the result is bound to be bad.
- April 19, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 452.घमंडीको प्रकाश मिल ही नहीं सकता ।
- नई दिल्ली शुक्र, ३० अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९२If the inside is clean, the outside is bound to be so.
- April 5, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 415.Faith transcends reason; it is not opposed to it.
- November 5, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 443.He who obeys Gods Law will never care for any other law which is opposed to the Divine Law.
- July 25, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 505.It is easier to cross the ocean between countries than to span the gulf between individuals or people.
- November 6, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 443.Belittling ones mother tongue is like disparaging ones own mother.
- September 13, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 459.अनासक्तिकी पराकाष्ठा गीता की मुक्ति है और वही अर्थ हम ईशोपनिषत् के पहले मंत्रमे पाते है ।
- २२ दिसम्बर, १९४४, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७८, पृ. ४२०He who remembers everything else but forgets God, really remembers nothing.
- August 25, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 457.તમારા ગજવામાં જેપૈસો છે, તે ક્યાંથી અને કેવો તીરે આયો, તે પોતાની જાતને પૂછો. આ ઘટનાથી ઘણું શીખી શકશો.
- નવેમ્બર ૨૯ડિસેમ્બર ૩, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૮बगैर समझके न कुछ करना न पढना ।
- सेवाग्राम गुरु, २२ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९१जो धर्म इस लोककी बातको छोडता है और परलोककी ही बात करता है वह धर्म नहि हो सकता है
- दिसम्बर १५, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७९जो डरता है वह खोता है ।
- दिल्ली जाते हुए ३१ मार्च, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६४जो मजे छिपे कर्तव्यमें हैं, सो दूसरेमें नहीं हैं ।
- १० जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४१तुझे क्या, लोग तेरी निंदा करें या स्तुति! जो धर्म समझ वही किया करे
- सरानी या गोहती जनवरी १०, १९४६, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८२હે જીવ! તું જો અનાસક્ત છે; તો તારે ઘોંઘાટ અને મારપીટને પણ સહન કરવાં પડશે.
- આસામ મેલમાં, જાન્યુઆરી ૯, ૧૯૪૬, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૧૧A person without attachment should under no circumstances give way to anger.
- January 17, 1946, CWMG, vol. LXXXII, p. 451.That being so, why is man happy or miserable?
- January 12, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 426.વિદુરજી, જેમને ધર્મનો ખ્યાલ નથી રહેતો એવા દસ પ્રકારના લોકોમાં લોભી, કામી, ક્રોધી અને શરાબી લોકોને ગણાવે છે.
- નવેમ્બર ૧૧, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૬कहा जाता है भूखका दुःख बड़ा है हम है हम अगर इनसान रहना चाहे तो उस दुःखको भी भूलें ।
- नई दिल्ली शनी, २१ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९४He who has divine endowment in him becomes thereby immortal.
- May 8, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 454.शुभ वस्तु आदमी मनसे नहीं छोडता है, लेकिन मित्रोंके खातर छोडता है तब योग्य या योग्य?
- पंचगनी २६ जुलाई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४८९The joy of life lies in divesting oneself of lifes cares.
- November 1, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 443.વગર વિચારે કશું વિચારવું, બોલવું કે લખવું નહીં. અને વિચાર કરો કે એથી કેટલો બધી સમય બચી જાય છે.
- જુલાઈ ૧૧, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૮ध्यानाव्स्थित होना, वह सूक्ष्म विचारकी निशानी है और विचारधारा शुद्ध और परिपक्व बनाती है ।
- ११ जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४१Religion does not consist in eating this food or eschewing that but only in the realization of God within oneself.
- October 26, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 462.Outward peace is useless without inner peace.
- February 9, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 409.अफवा[ह] सुनना नहीं, सुनना तो मानना नहीं ।
- ४ जुलाई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४६३I would far rather that Hinduism died than that untouchability lived.
- "Speech at Minorities Committee Meeting, November 13, 1931", CWMG, vol. XLVIII, p. 298.એક ઈશ્વરમાં જ સંપૂર્ણ શક્તિ છે. તેથી ઈશ્વર પર જ હંમેશા ભરોસો રાખવો, માણસ પર કદી નહીં. (આઈઝાયા ૨૬-૪માંથી)
- માર્ચ ૪, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૪૬अगर भीतरी बत्ती जले तो सरे जगतको प्रकाश देती है ।
- २४ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३८अगर हमारे पड़ोसी स्वच्छ नहीं हैं, तो हमारी निजी स्वच्छता पंगु है ।
- १ जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४१Non-attachment is put to real test only when there is full scope for our attachment to something.
- June 15, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 435.Slavery to the environment dulls a mans mind.
- February 20, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 410.माना कि दोनोंके साथ ईश्वर है तो कौन किससे डरे?
- २३ अगस्त, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९७दोष कबूल करने से ही दोष नहीं मिटता, दोष मिटाने के लिये जो शक्य है वह करना भी चाहीये ।
- मद्रास २५ जनवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४५८કાચું ધાન ફેંકી દેવા લાયક હોય છે. એવું જ કામનું પણ સમજવું.
- મે ૯, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૨अकेलेपनमें जो लाभ है वह अनुभवसे ही सिद्ध हो सकता है ।
- ४ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३९He alone knows the charm of solitude who has deliberately taken to it.
- July 9, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 438.पo [प्र]थम सेवा पेखाना सफाई है ।
- पंचगनी २७ जुलाई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४८९માણસનો લોભ આકાશથી પણ ઊંચે જાય છે, પાતાળથી પણ નીચે જાય છે. એટલા માટે એને મર્યાદા હોવી જ જોઈએ.
- માર્ચ ૨૦, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૫૧नम्रताका ढोंग नहीं चलता, न सादगीका ।
- बम्बई १८११ फरवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६०जब मनुष्यके दिलमें पूर्ण प्रकाश होता है तो कोई रूकावट हमारे रस्तेमें रहती ही नहीं ।
- ८ जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४१हम शरीरधारी होने के कारन परमात्माकि हस्तीकि कल्पना नहीं कर सकते हैं ।
- २८ अगस्त, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९७Not contrived but genuine laughter is true eloquence, and more effective than speech.
- May 16, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 432.मनुष्य जब एक नियम तोड़ता है तो दूसरे अपने आप तूट जाते हैं ।
- १४ मई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४५७स्वार्थ हमेशा हमे चिंता ग्रस्त करता है ।
- पूना ३ मार्च, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६२Supposing God is on the side of both, then who should fear whom?
- August 23, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 457.जो समय बचाना चाहता है वह अनावश्यक बात एक भी नहीं करेगा ।
- पंचगनी २४ जुलाई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४८९जो अपनेको नहीं पहचानता है वह नष्ट होता है ।
- नई दिल्ली ३ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९२In faith there is no room for despair.
- October 3, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 461.મૌનમાં સર્વાર્થસિદ્ધિ છે એવો અનુભવ વધતો જાય છે.
- જૂન ૨૦, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૬He who thinks of the suffering humanity, will not think of himself. Where has he the time?
- February 7, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 429.बगैर सत्संगके आत्मा सूक जाती है ।
- ३१ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४०उम्दा ख्याल खुशबू जैसा है ।
- उरुली २६ मार्च, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६४Die and be saved.
- September 6, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 508.मनुष्य वहां है जिघर उसका मन है, नहिं कि वहां जिघर उसका देह है
- जहाजमें घुबरी जाते हुए जनवरी १३, १९४६, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८२Merit lies in fighting alone, be the opponent one or many.
- October 30, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 463.જે ત્યાગ દિલથી નથી થતો, તે કાયમ નથી રહેતો.
- સોદપુર, જાન્યુઆરી ૫, ૧૯૪૬, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૧૧A good thought is like fragrance.
- March 26, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 414.Truth should be accompanied by firmness of purpose.
- January 26, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 408.हिंसा दुर्बलका शस्त्र है अहिंसा सबलका
- दिसम्बर १३, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७९Inner strength grows by prayer.
- "Saturday, September 14, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 509.આજકાલ બાઈબલના ફકરા વાંચું છું. આજે આ જોવામાં આવ્યું : શ્રદ્ધાપૂર્વક જે કાંઈ માગશે તે તમને મળશે. (મેથ્યુ ૨૧-૨૨)
- માર્ચ ૧, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૪૬Why fear death when the threat is ever present?
- "Sunday, September 8, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 508.He who is unable to rule over himself can never really succeed in ruling over others.
- January 28, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 428.करना है ईश्वरका कम लेकिन वह हम कैसे जाने ।
- नई दिल्ली बुध, २ अक्तूबर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९५धैर्यसे बहूत कम बनते हैं, अधैर्यसे बिगड़ते हैं ।
- सेवाग्राम सोम, १२ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९०तुमारे जेबमें एक पैसा है वह कहांसे और कैसे आया है वह अपनेसे पूछो उस कहानी से बहुत सीखोंगे
- नवेम्बर २९ दिसम्बर ३, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७८I say that he is the greatest artist who leads the best life.
- "Interview to Dilip Kumar Roy", CWMG, vol. XXIII, pp. 193-194.I believe that there is no prayer without fasting and there is no real fast without prayer.
- "Its Implications, Harijan, February 11, 1933", CWMG, vol. LIII, p. 259.When everything belongs to God what shall we offer to Him?
- May 20, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 455.Man must never suppress his inner voice even if he stand alone.
- June 24, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 458.When God cares, why should we be full of cares?
- April 14, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 452.आवेश शांत होने पर ही जो कम किया जाता है वही फलदायी होता है ।
- मद्रास २२ जनवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४५८An egoistical utterance should always be regarded as false.
- March 10, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 412.જે વિરોધી પાસે દયાની અપેક્ષા રાખે, તે અહિંસા નથી.
- સોદપુર, જાન્યુઆરી ૧૪, ૧૯૪૬, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૧૧જિંદગી ગુલાબ જેવી મનાય છે. જીંદગીમાં પણ કાંટા હોય છે માટે.
- મે ૭, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૨अगर ध्यानसे देखें तो पृथ्वीपर स्वर्ग छाया हूआ है, आकाशमें नहीं ।
- ७ मार्च, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६२Do or Die.
- Mahatma, vol. VI, pp.154-164, CWMG vol. LXXVI, pp. 384-396In the code of the Satyagrahi there is no such thing as surrender to brute force.
- Prabhu, R. K, and U. R. Rao, eds., The Mind of Mahatma Gandhi(Ahmedabad: Navajivan Publishing House, 1967), p. 171.Moral strength does accrue from the reading of scriptures; but real freedom cannot be attained without enlightenment.
- February 1, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 428.To rejoice in happiness is to invite misery. Real happiness springs from sorrow and suffering.
- May 15, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 432.जिस तालीमका असर हमारे चरित्रपर नहीं होता है वह कुछ कामकी नहीं है
- सोदपुर, जनवरी ७, १९४६, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८१अहंभाव मिटने से ही बीक (डर) मिटती है ।
- १८ अगस्त, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९७Life spent in service is the only fruitful life.
- "Monday, September 16, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 509.मुझे तो ईश्वरके बारेमें हर घड़ी प्रतीति होती है । फिर किसीसे डरना क्या?
- २९ जून, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४६३જેવી રીતે મને ખાવાપીવાનો હક છે તેવી જ રીતે મારું કામ મારી રીતે કરવાનો હક છે. આ જ સ્વરાજ છે.
- ડિસેમ્બર ૨૦, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૯Pure love removes all weariness.
- "Thursday, August 15, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 507.जैसे अक[एक] फोडा भी आदमीको तंग करता है उससे भी बदरतर उद्विन्गता है ।
- नई दिल्ली शुक्र, २० सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९४एक वचन भी सत्य है तो काफी है; असत्य वचन कितने भी हो निकम्मे हैं ।
- ३० जुलाई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९५He alone can offer sacrifice who is pure, fearless and worthy.
- "Saturday, August 24, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 507.Every minute of my life I am conscious of the presence of God. Why, then, need I fear anyone?
- June 29, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 437.If you die in jail, I shall worship you like a goddess.
- Patel, Ravjibhai M., Gandhiji ni Sadhana, Ahmedabad: Navajivan Prakashan, 1949, p. 206.अहंतामें निकला हूआ वचन हमेशा जूठा समझो ।
- पूना १० मार्च, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६२अनासक्ति कितनी कठिन है अनुभवसे ही पता चलता है ।
- नई दिल्ली रवी, २२ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९४ध्यानावस्थित होने से हम मंद नहीं होते हैं ।
- ११ जुलाई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४३A guru should be perfect. God alone is that.
- October 8, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 461.अपने गुण आप देखे और उसकी स्तुती दूसरोंसे करे उससे बड़के [बढ़कर] नीचता कैसी होगी?
- १४ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०२आदमी अपना दुःख हंसकर भूल सकता है रोकर बढ़ाता है ।
- दिल्ली १ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६५धर्म पालनमें से जो अधिकार निकलता है वही स्थिर रहता है
- दिसम्बर १८, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८०जिसको रोटी न मिलने से मरना है उसे तो ईश्वर रोटीमें ही देखने में आवेगा
- नवेम्बर ३० दिसम्बर ३, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७८માણસની પ્રતિષ્ઠા તેના દિલમાં -હૃદય છે, નહીં કે તેના મગજમાં એટલે કે બુદ્ધિમાં.
- ફેબ્રુઆરી ૩, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૩जैसे हम आदर्शके नजदीक पहोंचते हैं, ऐसे हम सच्चे बनते हैं
- शिमला २ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३९Faith is that which remains unshaken even in the face of advessity.
- May 5, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 454.There is a limit to violent action and it can fail. Non-violence knows no limit and it never fails.
- December 11, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 447.Throughout my career at the bar I never once departed from the strictest truth and honesty.
- "Speech to Law Students, Colombo", CWMG, vol. XXXV, p. 309.आप मरने से आत्मा जागती है ।
- उरुली २९ मार्च, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६४जैसे बीजको फल देने में अपनी मुद्दत चाहीये, ऐसे ही कार्यके लिये है ।
- बम्बई १९ फरवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६०What distinguishes man from animals ? Comprehensive thinking on this question will solve a lot of our problems.
- February 18, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 430.जिसके साथ सब कुछ है लेकिन ईश्वर नहीं उसके पास कुछ नहीं ।
- दिल्ली १० अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६६जब मनुष्य मुझे मारता है, तब ईश्वर सहाय करता है ।
- १८ जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४२ધર્મ કંઈ જીવનથી ભિન્ન નથી, જીવનને જ ધર્મ માનવો જોઈએ. ધર્મ વગરનું જીવન મનુષ્યજીવન નથી, પશુજીવન છે.
- ફેબ્રુઆરી ૫, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૩The power of a true word is such that it leads one from selfishness to selflessness.
- July 31, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 455.सत्य वचनकी शक्ति वहां तक जाती है कि मनुष्यको स्वार्थसे परमार्थमें ले जाती है ।
- ३१ जुलाई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९५અહિંસા મારફતે સ્વતંત્રતા મેળવવાનો એક જ માર્ગ છે. મરીને જીવીએ, મારીને કદી નહીં.
- માર્ચ ૧૩, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૪૭सौंदर्य चेहरेके रंगमें नहीं है लेकिन सत्यमें ही है
- दिसम्बर ४, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७८जो मजदुरी नहीं करता लेकिन खता है वह चोरीका अन्न खाता है
- नवेम्बर २७ दिसम्बर ३, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७८I have no disciples, being myself an aspirant after discipleship and in search of a guru.
- "What is Non-Violence?, Harijan, December 19,1936", CWMG, vol. LXIV, p. 152.આદર્શ વગરનો માણસ સુકાન વગરના વહાણ જેવો છે.
- માર્ચ ૧૩, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૫૦अगर आदर्शको कभी न छोड़ा जाय तो आदर्श हमें कभी नहीं छोड़ेगा ।
- २९ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४०Faith is put to the test when the situation is most difficult.
- December 12, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 447.Economics which departs from or is opposed to ethics is no good and should be renounced.
- January 12, 1946, CWMG, vol. LXXXII, p. 450.देहाती दृष्टीसे हिंदुस्तानका विचार करें, तो बहूत सी चीजें जो हम करते हैं निकम्मी मालुम पड़ती हैं ।
- १४ जुलाई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४६४સીધો રસ્તો જેવો સરળ છે તેવો જ કઠણ છે. એવું જો ન હોત તો બધા જ સીધો રસ્તો લેત.
- ડિસેમ્બર ૧૧, ૧૯૪૪, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૮, પા. ૪૦૭समुद्रमें कितना भी तुफान होता है तो भी समुद्र अपनी शांति नहीं छोडता है ।
- पूना २९ जुलाई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४८९जो मनुष्य अपने दुःखोको गाता है वह उसे चोगुना करता है ।
- सेवाग्राम १० फरवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४५९जमीनका मालिक तो वही है जो उसपर महेनत करता है
- जनवरी २१, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४६०I know that war is wrong, is an unmitigated evil. I know too that it has got to go.
- "My Attitude Towards War, Young India, September 13, 1928", CWMG, vol. XXXVII, p. 271.ઉતાવળા સો બાવરા ધીરા સો ગંભીર. - એ કહેવતનું સત્ય ક્ષણે ક્ષણે જોવામાં આવે છે.
- માર્ચ ૨૯, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૪૯જે જબરદસ્તીથી ગરીબ બન્યો છે તે સ્વેચ્છાએ ગરીબ બની હ્સકતો નથી.
- ડિસેમ્બર ૧૬, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૯सच्चे भक्तके लिये कुछ भी अशक्य नहीं है
- नवेम्बर १५, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७७The Ganga flows in man's heart, yet he does not bathe in it, and remains unwashed.
- "Friday, August 23, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 507.क्या मौत हर हालतमें अति दुःखसे मुक्ति नहीं है? अगर हैं, तो शोक क्यों?
- ६ मई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४५७જ્યાં સુધી એક પણ માણસ, કામ ન મળવાને કરને ભૂખે મારતો હોય ત્યાં સુધી કોણ ચેનથી ખાઈ શકે?
- નવેમ્બર ૨૮ડિસેમ્બર ૩, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૮Never should we make the mistake of imagining that a wrong can be classified as big or small’.
- September 1, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 458.How shall we dispel this darkness of egoism? By the light of uttermost humility.
- July 26, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 454.अनासक्तिके साथ अनियमितताका मेल कभी नहीं जमता है
- नवेम्बर ९, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७६When we wipe the slate clean, we see God's signature clearly on it.
- "Tuesday, September 10, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 509.सच्चके जैसा कोई सुख नहीं, जूठके जैसा कोई दुःख नहीं ।
- पंचगनी १७ जुलाई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४८८Every moment I observe how man deceives himself.
- May 31, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 434.Keep all, lose all.
- "Thursday, August 8, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 506.ખુશ કરવા તો ખુદને, ખુશામત કરવી તોયે તેની, તો આપણે બધી ઝંઝટ અને ચિંતાથી મુક્ત થઈ જઈશું.
- જૂન ૨, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૪He who loses patience, loses Truth as well as Non-violence.
- July 17, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 504.ધૈર્યથી, શાંતિથી શું નથી થઇ શકતું ! એનો અનુભવ જે લેવા માગે તેને રોજ મળી શકે.
- માર્ચ ૧૫, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૪૭भक्त भगवानमें लींन होता है
- नवेम्बर १६, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७७Restlessness and impatience are two diseases and both shorten life.
- May 27, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 456.हमें बुद्धि है और इससे प्रे अन्तर्नाद है । दोनोंकी अपनी-अपनी जगह जरुरत है ।
- मदुरा-पलनी ३ फरवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४५९Man is where his mind is, not where his body is.
- January 13, 1946, CWMG, vol. LXXXII, p. 450.God is said to have four arms as well as a thousand. It shows that all this is mere imagery.
- "Sunday, September 29, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 510.Purity asks for no external protection.
- December 26, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 448.શું મોત કોઈ પણ સંજોગોમાં અતિશય દુઃખમાંથી મુક્તિ નથી? જો છે, તો શોક શા માટે?
- મે ૬, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૨Man has to do God's work, but how is he to know what that is?
- "Wednesday, October 2, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 511.Nobody progresses without opposition.
- September 1, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 508.The wonder is that even though a man knows where true happiness lies, he wastes his life in pursuing untruth!
- July 18, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 504.જીવવાની મજા જીવનની જંજાળને છોડવામાં છે.
- નવેમ્બર ૧, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૬जब सब कुछ ईश्वरका है, तब उसको क्या अर्पण करें?
- २० मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४०पवित्रता परदेमें नहीं रहती उसे रक्षा ईश्वरकी ही चाहिये
- दिसम्बर १७, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८०He who is not disturbed by bad news will not be elated by good news.
- May 10, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 454.खुबीकी बात है कि हम बाहरकी बातके बारेमें बड़ा परिश्रम करते हैं, अंतरके लिये कुछ ख्याल तक नहीं ।
- नई दिल्ली मंगल, १७ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९३The darkness of egoism is more impenetrable than darkness itself.
- July 25, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 454.There can be no perception without steadfastness of mind.
- January 28, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 408.जो मजे नहीं कहने में है वह कहने में नहीं है । ऐसा अनुभव कौन नहीं करता?
- ३ जुलाई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४६३જે મનુષ્ય આ મારું અને આ તારુંમાં મને છે, તે અનાસક્ત નથી થઈ શકતો.
- સોદપુર, જાન્યુઆરી ૧૮, ૧૯૪૬, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૧૨मनुष्यकी सच्ची पहचान उनके हार्दिक विनयसे होती है ।
- २९ सितम्बर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०१जो मनुष्य यह मेरा और वह तेरा मानता है, वह अनासक्त नहीं हो सकता है
- सोदपुर जनवरी १८, १९४६, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८२धैर्यके फल मीठे होते हैं ।
- २८ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३८He who is the dust of everybodys feet is near to God.
- July 10, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 438.जिंदगी गुलाबके समान मनाई जाती है । जिंदगीमें भी कांटा भरा है, इसलिये ।
- ७ मई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४५७Non-violence, truth, etc., are self-luminous. They cannot be genuine otherwise.
- October 22, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 462.માણસ પોતાને કેવો છેતરે છે, એનો મને પ્રતિક્ષણ અનુભવ થાય છે.
- મે ૩૧, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૪आवाज करने से आवाज नहीं मिटती है, चुपकीसे मिटती है ।
- ६ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३९Renunciation which does not spring from the heart cannot be abiding.
- January 5, 1946, CWMG, vol. LXXXII, p. 449.On the other hand, modesty and humility nourish man and make for his growth.
- May 19, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 433.The common people are a devoted workers real bank, and this bank never fails.
- January 4, 1946, CWMG, vol. LXXXII, p. 449.Every minute that runs to waste is irrecoverable. Yet, knowing this, how much time we waste!
- May 20, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 433.Noise does not overcome noise; silence does.
- May 6, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 454.The way of peace is open to her. Her freedom is assured if she has patience.
- "War or Peace, Young India, May 20, 1926", CWMG, vol. XXX, p. 461.जो दूसरा सब याद रखे और ईश्वरको भूले उसने कुछ याद नहीं किया है ।
- २५ अगस्त, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९७The greatness of a person lies in his heart, not in his head, that is, intellect.
- February 3, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 428.I could not be leading a religious life unless I identified myself with the whole of mankind.
- "Discussion with Christian Missionaries, Harijan, December 24, 1938", CWMG, vol. LXVIII, p. 201.संगीत गलेसे ही निकलता है ऐसा नहीं । मनका संगीत है, इंद्रियोंका है, हृदयका है ।
- २२ फरवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६१Isaiah, XLI. 10 has : Fear thou not; for I am with thee.
- March 3, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 432.जबतक शरीर, मन और आत्माके बिचमें मेल नहीं होता है कुछ भी कम सीधा नहीं बनता है ।
- उरुली २ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४८९Alcohol maddens a man for the moment, but pride devours him completely and he is not even conscious of it!
- October 29, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 463.To remain entangled in things physical and aspire for self-realization is like asking for the moon.
- May 30, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 456.માણસ નિયમબદ્ધ રહે છે એનાથી એને જે સંતોષ મળે છે તેનાથી જ એનું સ્વાસ્થ્ય અને આયુ વધે છે.
- મે ૧૭, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૩धर्म के लिये मरना अच्य्ह्चा है, धर्मधताके लिये न जीना न म[र]ना ।
- नई दिल्ली शुक्र, १३ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९३श्रद्धामें निराशाको कोई स्थान नहीं है ।
- ३ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०१जो ईश्वरके सन्मुख है वह बोलता नहीं, बोल सकता नहीं ।
- पुना, रविवार ४ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९०ईश्वरके नाम तो अनेक हैं लेकिन एक ही नाम ढुंढे तो वह हैं सत्, सत्य। इसलिये सत्य ही ईश्वर है।
- "२० नवम्बर, १९४४", सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७८, पृ. ४१६An ideal is one thing; living up to it is quite another.
- April 12, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 436.He who fears, fails.
- March 31, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 414.Blind is not he who has lost his eyes, but he who hides his shortcomings.
- April 10, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 436.Non-violence is the first article of my faith. It is also the last article of my creed.
- "The Great Trial, Young India, March 23, 1922", CWMG, vol. XXIII, p. 114.વાત એમ છે કે માણસ આવા વિચાર કરવા માગતો નથી. તેથી માને છે કે આવા વિચાર કરવાની ફુરસદ જ નથી.
- જાન્યુઆરી ૧૩, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૧जब हम जानते हैं कि एक वस्तुकी दो बाजु हैं, तो हम सफ़ेदको देखें ।
- १६ जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४२જૂઠ આત્માને ખાઈ જાય છે, સત્ય આત્માને પુષ્ટ કરે છે.
- જુલાઈ ૨, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૭સાચા ધર્મને ક્ષેત્રની મર્યાદા નથી હોતી.
- ડિસેમ્બર ૩૧, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૧૦જમીનનો માલિક તો તે જ છે જે તેના પર મજુરી કરે છે.
- જાન્યુઆરી ૨૧, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૨जो किसीकी गुलामी करना नहीं चाहता है उसे ईश्वरकी गुलामी करना है
- दिसम्बर २८, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८१आत्मारूपी सही धनको पहचानना न उसकी रक्षा करता है वह और किस चीजकि रक्षा क्र सकता है?
- २९ जुलाई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९४સાચું કહીએ તો ડર એક જ વાતનો હોવો જોઈએ. અને તે ગંદું અથવા જૂઠું કરવાનો.
- મે ૮, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૨हम ऐसी गलती मानने कि कभी न करें कि गुनाहमें छोटा-बड़ा ओह्ता है ।
- १ सितम्बर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९८એથી ઊલટું નિરભિમાન અથવા નમ્રતા માણસને પોષણ આપે છે અને વિકસાવે છે.
- મે ૧૯, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૩जो हमारे हृदयमें है उसे कभी-न-कभी बाहर निकलना ही है ।
- २३ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४०शुद्ध विचार ऐसी सूक्ष्म वस्तु है और इतनी वेगवान वस्तु है कि व्यापक बन जाती है ।
- २७ जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४२Knowing that everything has two sides, let us look at the bright side alone.
- June 16, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 458.सत्य के दर्शनके लिए संतोंका चरित पढना और उसका मनन करना आवश्यक है ।
- ३ दिसम्बर, १९४४, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७८, पृ. ४१८The benefit of solitude can be realized only by experience.
- May 4, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 454.If there is a soul, then surely the Supreme Soul (God), too, exists.
- August 27, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 457.હું ક્યારે અને ઈશ્વર ક્યારે? એનો નિર્ણય કરવામાં જ્ઞાનની પરીક્ષા છે.
- જુલાઈ ૬, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૭प्रार्थनाके लिये ह्रदय आवश्यक है, वाचा नहीं बगैर ह्रदयकी वाचा निरर्थक है
- दिसम्बर २५, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८०Meditation does not make one dull.
- July 11, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 460.Non-violence in its dynamic condition means? the putting of one's whole soul against the will of the tyrant.
- "The Doctrine of the Sword, Young India, August 11, 1920", CWMG, vol. XVIII, p. 133.आग्रह सत् होता है असत् भी-असत्से नहीं छूटता, सत् को नहीं छुता ।
- सेवाग्राम बुध, २१ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९१To speak or not to speak—when that is the question, silence should take the place of speech.
- October 25, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 462.સૌંદર્ય ચહેરાના રંગમાં નથી, સત્યમાં જ છે.
- ડિસેમ્બર ૪, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૮Nanak says : The craving for happiness is a veritable disease. Sorrow or suffering is its remedy.
- August 9, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 456.The breach of one rule inevitably leads to the breach of other rules.
- May 14, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 432.We are all mad. Which of us shall call whom mad?
- "Monday, September 9, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 509.જે માણસ પોતા પર કાબૂ નથી રાખી શકતો તે બીજા પર કદી સાચો કાબૂ નહીં રાખી શકે.
- જાન્યુઆરી ૨૮, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૩हमारा सबसे बड़ा शत्रु विदेशी नहीं है, न कोई दूसरा हमारा शत्रु हम ही है अर्थात हमारी बासना
- दिसम्बर २७, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८०By education I mean an all-round drawing out of the best in child and man-body, mind and spirit.
- "Criticism Answered, July 31, 1937, Harijan", CWMG, vol. LXV, p. 450.When the soul awakes, all sorrow vanishes.
- March 30, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 414.नानक कहते हैं मनुष्य औरतमें है और और्टर मनुष्यमें है । तो भी जगत में व्यभिचार क्यों चलता है?
- ७ अगस्त, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९५शुभ विचार करना एक बात है, अमल करना अलग बात है ।
- ३ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३९नानक कहते हैं सुखकी लालसा सच्ची व्याधी है दुःख उसका उपचार है ।
- ९ अगस्त, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९६हम है क्योंकि ईश्वर है इसीसे हम देखते है कि मनुष्य मात्र, जीवमात्र है ईश्वर का अंश है
- जनवरी २४, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४६४If we dwell on evil thoughts, they do not disappear; they are likely to become our companions. "Dhyayato vishayan.”
- "Monday, September 30, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 510.अगर हम दुःखले समय भी ईश्वरकी हाजरीको पहचान सके तो हमारे लिये खेर है ।
- नई दिल्ली बुध, १८ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९३अभिमान मनुष्यको खा जाता है । उसका समर्थन प्रतिक्षण हरेक आदमीको होता है ।
- १८ मई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४५८He who has everything but God on his side, has nothing.
- April 10, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 415.જ્યાં મનુષ્યનું મન છે, ત્યાં તે છે; જ્યાં તેનો દેહ છે, ત્યાં નહીં.
- ધૂબરી જતાં બોટમાં, જાન્યુઆરી ૧૩, ૧૯૪૬, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૧૧Why should I depend upon anyone for my own affairs?
- April 29, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 453.Ashram means a community of men of religion. I feel that an ashram was a necessity of life for me.
- Gandhi, M.K., Ashram Observances in Action, translated from the original Gujarati by Valji Govindji Desai.बगैर आदर्शकि मेहनत निष्फल है, जैसे बगैर दिशा या बदर [बंदर] का जहाज निष्फल घूमता है ।
- २२ मई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४५८व्यवहारमें जो काम न दे वह धर्म कैसे हो सकता है?
- ४ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०१પોતાની એબ હમેશાં સાંભળવી. પોતાની સ્તુતિ કદી ન સાંભળવી.
- જુલાઈ ૫, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૭A leader is only first among equals.
- "In Earnest, Young India, December 8, 1921", CWMG, vol. XXI, p. 538.સર્વને ધારણ કરે તે ધર્મ, એટલે કે ધર્મ દરેક અવસ્થામાં ને દરેક સમયે જીવનમાં ઓતપ્રોત છે.
- ફેબ્રુઆરી ૪, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૩British, "Quit India"
- "Speech at AICC", CWMG, vol. LXXVI, p. 391.To seek a favour is to barter away ones freedom.
- February 2, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 428.जब हमारे हृदयमें ईश्वरका वास हो जा[ता] है, हम न ख़राब विचार कर सकते [हैं], न खराब काम ।
- ७ जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४१कुछ भी संकट हो प्रेमाग्निसे दूर होता है ।
- उरुली १ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४८९We are no better than any other—this thought is full of truth and humility.
- May 12, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 454.એવે પ્રસંગે યાદ રાખવાનો શ્લોક આ છે : ઇન્દ્રિયોના વિષયો જોડેના સ્પર્શો આવે છે ને જાય છે; તેમને સહન કર.
- માર્ચ ૨૧, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૪૮जैसे विचार करता हू मालुम होता है कि हृदयसे, ज्ञानसे लिया हुआ रामनाम सर्वग्याधिका निवारण है ।
- उरुलीकांचन २२ मार्च, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६४Not to own our mistake is to repeat it and to commit the additional sin of concealing it.
- March 13, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 412.The contentment that accrues to man as a result of leading a regular life, promotes his health and longevity.
- May 17, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 432.જે મનુષ્ય પોતાપણાની રક્ષા કરવા માગે છે, તેણે બધી જ આર્થિક વસ્તુ ખોવાની તૈયારી રાખવાની છે.
- ડિસેમ્બર ૧૪, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૯A man of knowledge attains peace only through renunciation.
- June 5, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 457.जो मनुष्य एक वस्तु दिलसे मानता है वह सर्वथा अनुचित है तो भी उसकी दृष्टिसे सही है ।
- ६ सितम्बर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९८सत्य ईएसआई चीज है जो कहने में आदमीको बार-बार सोचकर बोलना पड़ता है ।
- ४ जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४१गुरु तेघबहादुर कहते हैं कि गंदा काम नहीं करना यही सही कानून है ।
- १८ जुलाई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९३अनासक्तको कभी क्रोध होना ही नहीं चाहिये
- सोदपुर जनवरी १७, १९४६, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८२કંઠસ્થ જ્ઞાનની એટલી કિંમત છે જેટલી પોપટને રામનામની.
- જૂન ૧૨, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૫अगर तू ईश्वरके सामने खड़ा होना चाहता है, तो अहंकारका जामा उतारकर जा ।
- २ जुलाई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४३પોતાના દોષ આપણે જોવા નથી ઈચ્છતા, બીજાના દોષ જોવામાં આપણને મજા પડે છે. ઘણાં દુઃખો તો આમાંથી પેદા થાય છે.
- માર્ચ ૨૪, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૫૧God is our Help as well as the Helmsman.
- April 12, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 416.I strive hard to preserve my physical body. Do I take the same pains to know my soul?
- April 7, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 435.हम किसीसे भी बहतर नहीं हैं-इस विचारमें सत्य भरा है, नम्रता है ।
- १२ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३९Only experience makes us realize how hard it is to attain the state of non-attachment.
- "Sunday, September 22, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 510.मनका मैल शरीरके मैलसे भयंकर है लेकिन शरीरका मैल भीतरी मैलकी निशानी होती है ।
- उरुली २४ मार्च, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६४कच्चा धान फेंकने लायक है । [ऐसे] ही क्स्च्चे कामका [को] समझाना ।
- ९ मई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४५७What a pity that even though a man knows it, he still prefers to fall!
- "Monday, October 7, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 511.Whatever the crisis, the fire of love will overcome it.
- August 1, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 505.जैसे हमारी पीठ दूसरा आदमी ही देखता हैं, हम नहीं, ऐसे ही हमारे दोष भी हम नहीं देखते हैं ।
- ५ मई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४५६When there is both inner and outer cleanliness, it approaches godliness.
- January 8, 1946, CWMG, vol. LXXXII, p. 450.Mans joy knows no bounds when he obtains something beyond his hopes.
- April 21, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 437.મનુષ્યજીવન અને પશુજીવનમાં ફરક શો ? એનો પૂરેપૂરો વિચાર કરવાથી આપણી ઘણી મુશ્કેલીઓનો નિવેડો આવી જાય છે.
- ફેબ્રુઆરી ૧૮, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૫जब आदमी अंतर खली करता है तब ईश्वर वह खली जगह भरता है ।
- दिल्ली ७ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६५By whatever name God be called, if there be godly attributes, we must surely bow to Him.
- May 12, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 432.Life is likened to a rose; because life, too, is full of thorns.
- May 7, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 431.ભાગ્ય અને પુરુષાર્થનો ઝઘડો રોજ ચાલ્યા કરે છે. આપણે પુરુષાર્થ કર્યા કરીએ અને પરિણામ ઈશ્વર પર છોડીએ.
- માર્ચ ૧૬, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૪૭Man is the image of his thoughts.
- December 30, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 449.मनुष्य अपनेको कैसे धोखा देता है, इसको मैं प्रतिक्षण पाटा हूं ।
- ३१ मई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४५९યથાશક્તિ કોને કહેવાય ? પોતાની બધી શક્તિ જરાયે સંકોચ વગર વાપરવી તે. એવા શુભ પ્રયત્નમાં ઘણું કરીને સફળતા મળે છે.
- માર્ચ ૧૭, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૫૦નિયમ વગર એક પણ કામ ન ચાલે. એક ક્ષણને માટે પણ નિયમ તૂટે તો આખું સૂર્યમંડળ અસ્તવ્યસ્ત થઇ જાય.
- માર્ચ ૩૧, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૪૯Whenever I see an erring man, I say to myself I have also erred.
- "Convocation Address at Bihar Vidyapith, Patna, Young India, February 10, 1927", CWMG, vol. XXXIII, p. 134.थोड़ासा झूठ भी मनुष्यका नाश करता है जैसे दूधको एक बूंद झहर भी ।
- १६ दिसम्बर, १९४४, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७८, पृ. ४१९That which should be renounced must be declined as a matter of duty even if offered free.
- November 12, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 444.He who doubts the existence of God perishes.
- September 7, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 458.જે માનસ સૌને ખુશ રાખવા ઈચ્છે છે, તે કોઈને ખુશ નહીં કરે.
- જૂન ૧, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૪सही धर्मको क्षेत्रकी मर्यादा नहीं होती है
- दिसम्बर ३१, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८१જે માણસ કોઈનોયે બોજો હલકો કરે છે તે નકામો નથી.
- જાન્યુઆરી ૩૦, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૩Do not do anything do not read anything without understanding.
- "Thursday, August 22, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 507.આપણે છીએ કેમ કે ઈશ્વર છે. આ પરથી જ આપણે જોઈ શકીએ છીએ કે મનુષ્યમાત્ર, જીવમાત્ર ઈશ્વરનો અંશ છે.
- ફેબ્રુઆરી ૨૪, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૫અનાસક્ત વ્યક્તિને પોતાનું કશું જ હોતું નથી.
- સોદપુર, જાન્યુઆરી ૧૯, ૧૯૪૬, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૧૨The first service is latrine-cleaning.
- July 27, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 505.The non-attached person cannot own anything.
- January 19, 1946, CWMG, vol. LXXXII, p. 451.પવિત્રતાને બહારના રક્ષણની જરૂર જ નથી.
- ડિસેમ્બર ૨૬, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૧૦It is not man that enjoys pleasures; it is pleasures that enjoy man, which is to say they consume him.
- November 7, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 443.To see nothing but faults of others is even meaner than praising ones own virtues.
- October 15, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 461.He who has God on his side, has all.
- April 9, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 415.I have no disciples, being myself an aspirant after discipleship and in search of a guru.
- "What is Non-Violence? Harijan, December 19, 1936", CWMG, vol. LXIV, p. 152.To surrender to force is a sign of unmanliness.
- "Tuesday, August 27, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 508.It follows from the foregoing that we would be thereby adding that much time to our span of life.
- June 22, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 436.When man realizes himself, he is saved.
- April 18, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 452.यह कितनी गलत बात है कि हम मैले रहें और दूसरोंको साफ रहने की सल्लाह दें ?
- जनवरी १२, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४६३जिसको ईश्वरकि हस्तिके लिये शंका है उसे अपनी हस्तिके लिये [भी] शंका होनी चाहिये?
- ८ सितम्बर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९९વખત આવ્યે, બધાં વૃદ્ધ થાય છે. એક તૃષ્ણા હંમેશાં જુવાન રહે છે.
- નવેમ્બર ૮, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૬Opposition makes the man.
- April 4, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 415.The world may call us weak but we must not weaken our ideals.
- February 8, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 409.गंगा जलको छोडकर प्यास मिटाना और ईश्वरको छोडकर आत्म तृप्ति करना सरिखा असंभव है ।
- नई दिल्ली शनी, ३१ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९२We are not yet in the midst of civil war but we are nearing it.
- Fischer, The Life of Mahatma Gandhi, p. 444.There is goodness as well as greatness in simplicity, not in wealth.
- July 31, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 505.अपनी २ जगहपर सब उचित है, जगहके बाहर अनुचित ।
- सेवाग्राम सोम, १९ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९१He who does not labour and yet eats, eats stolen food.
- "November 27/December 3, 1945", CWMG, vol. LXXXII, p. 445.कई चीज आदमी बोलकर करता है, कई मौनसे और कई कार्यसे । सबमें ज्ञान है तो कार्य ही है ।
- ३१ अगस्त, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९८The way to know what God's work is is heartfelt prayer and corresponding action.
- "Thursday, October 3, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 511.ભૂતકાળ આપણો છે, આપણે ભૂતકાળનાં નથી. આપણે વર્તમાન છીએ અને ભવિષ્યને બનાવવાવાળાં છીએ, ભવિષ્યનાં નહીં.
- નવેમ્બર ૨, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૬When all forsake you, God shall still be with you.
- April 26, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 453.અનાસક્ત કાર્ય શક્તિ આપનારું છે, કારણકે અનાસક્ત કાર્ય એ ભગવાનની ભક્તિ છે.
- જાન્યુઆરી ૧૯, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૨श्रद्धासे जहाज चलती है ।
- नई दिल्ली शनी, ७ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९२ईश्वरको याद करना दूसरोंको भूलना अर्थात् दूसरोंमें ईश्वरको देखना ।
- पूना २१ मार्च, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६३When ‘I and when God? In determining this lies the test of wisdom.
- July 6, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 437.दुःखके समय जो भगवानका दर्शन करता है, उसे कोई भय नहीं लगता है
- सोदपुर, जनवरी ६, १९४६, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८१Purity is tested only when it is pitted against impurity.
- October 19, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 462.સાચો સેવક જ સદ્દગૃહસ્થ છે. તે બદલામાં લેવાની ઈચ્છા ન કરતાં, આપવામાં માને છે.
- નવેમ્બર ૩, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૬There is greater pleasure in not eating than in eating. Who has not experienced the truth of it?
- July 3, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 437.શ્રદ્ધાની પરીક્ષા અત્યંત મુશ્કેલીના સમયે થાય છે.
- ડિસેમ્બર ૧૨, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૯Faith is the sun of life.
- "Friday, October 4, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 511.We shall cease to think only of ourselves when we think of others.
- "Sunday, August 11, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 506.भलाईके साथ सब सहन करने की हिम्मत नहीं रहती है, तब भलाई पंगु है ।
- ११ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३९How shall we please God, how praise Him? By serving His creature—man.
- June 3, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 434.જે ધર્મ આ લોકની વાત સિવાય પરલોકની જ વાત કરે છે, તેને ધર્મ ન કહી શકાય.
- ડિસેમ્બર ૧૫, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૯जैसे टीपे-टीपे सरोवर भरता है, ऐसे ही एक-एक मिनटकी हार्दिक प्रार्थना भी आत्माका कल्याण करती है ।
- पंचगनी १३ जुलाई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४३મનુષ્ય કોઈ સત્તાનો તાબે રહેતો હોય એનો અર્થ એ છે કે તે વ્યક્તિગત સ્વાતંત્ર્યની કિંમત ચૂકવી રહ્યો છે.
- ડિસેમ્બર ૫, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૮He who is absorbed in God cannot become absorbed in anybody or anything besides Him.
- November 17, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 444.Despair corrodes man.
- "Sunday, August 25, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 507.Have we any right to pray so long as we have not purged ourselves of our impurities?
- February 22, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 430.પ્રાર્થના હૃદયથી કરવી જોઈએ, શબ્દોથી નહીં. હૃદય વગરના શબ્દો નાકમાં છે.
- ડિસેમ્બર ૨૫, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૧૦If you must be annoyed, why should it be at other people's lapses, why not at your own?
- "Thursday, September 26, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 510.Pride devours man completely. The truth of this can be realized by everyone every moment.
- May 18, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 432.जिने की मजे जीने की जंजाल छोड़ने में है
- नवेम्बर १, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७५ત્યાજ્ય વસ્તુ જો મફત મળે તોપણ ન લેવી તે કર્તવ્ય છે.
- નવેમ્બર ૧૨, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૭पर दुःखे उपकार करे तोये मन अभिमान न आणे रे अगर अंतर्यामी सब करवाता है तो अभिमान कैसे?
- २ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०१We have no existence outside and apart from God.
- February 26, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 411.It is as difficult to make the impossible possible, as it is easy to make the possible impossible.
- August 20, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 457.માણસને એવી ટેવ છે તે પોતાના દોષો ભૂલી જાય છે અને બીજાના જુએ છે, અને પછી નિરાશા જ રહે છે.
- જૂન ૧૬, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૬अपनेको धोखा देने की मनुष्यकी शक्ति अजीब है ।
- सेवाग्राम मंगल, ६ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९०It is useless to recite Ramanama without acting in a manner worthy of Rama.
- April 21, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 453.અનાસક્તિની સાચી કસોટી ત્યારે થાય છે જયારે કોઈ કામને માટે આસક્તિનો પૂરો સંભવ પેદા થાય છે.
- જૂન ૧૫, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૫मनुष्य जितना बोल क्र बिगड़ता है इतना ख़ामोशीसे कभी नहीं ।
- ५ फरवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४५९सजा तो वही क्र सकता है जिसके निर्णयमें निश्चय है । ऐसा ईश्वरके सिवाय कौन हो सकता है?
- २४ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०३However lofty the ambition, even those considered the lowliest of creatures should come within its ambit.
- "Wednesday, September 11, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 509.Fear vanishes only with the annihilation of the ego.
- August 18, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 457.A word uttered from a pure heart goes never vain.
- January 24, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 427.The same sage observes that where there is peace of mind there is inner strength which is unfailing.
- February 2, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 408.ईर्ष्या करनेवालेको खाती है । जिसकी वह ईर्ष्या करता है, वह अविच्छिन्न रहता है, शायद अनजान भी ।
- २९ मई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४५९सिवाय ईश्वरकि गोदके हमें और कहीं सलामती हो ही नहीं सकती ।
- पूना २७ फरवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६१संपूर्णता मनुष्यके लिये आदर्श ही है, शक्य नहीं है क्योंकि मनुष्य अपूर्ण ही बना है ।
- २२ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३८જે માણસ શરમનો માર્યો વિવેક બતાવે છે તે ખરેખર તો અવિવેકનું પ્રદર્શન કરતો હોય છે.
- નવેમ્બર ૧૦, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૬दूसरोंके लिये जो उपदेश योग्य लगता है, वही अपने लिये योग्य लगता है, सो कैसे होता होगा?
- २५ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३८જે મજા ન ખાવામાં છે તે ખાવામાં નથી. એનો અનુભવ કોને નથી થતો?
- જુલાઈ ૩, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૭अखबार पढ़ना आजकल मुसीबत है । सही खबर मिलती नहीं है । न पढ़ने से नुकसान नहीं है ।
- १९ अगस्त, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९७जिसको शांति नहीं व् दृढ़ता नहीं, वह ईश्वरको नहीं पा सकता है ।
- मसूरी २८ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४०जो बहूत गिनती करता है, वह आत्म दर्शन नहीं कर सकता है ।
- १२ जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४१एक संपूर्ण पुरुष असत्यको दूर कर सकता है, भले असत्य कहने वाले अनेक हो
- दिसम्बर १०, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७९जैसे हम अपने धर्मको आदर देते हैं ऐसे ही दूसरे धर्मको दें ー मात्र सहिष्णुता पर्याप्त नहीं है ।
- २७ नवम्बर, १९४४, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७८, पृ. ४१७What greater meanness can there be than to seek out our good points and praise them to others?
- October 14, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 461.अनासक्तको अपना कुछ नहीं हो सकता है
- मद्रास जाती हुई ट्रेनपर जनवरी १९, १९४६, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८२विभूतिमान अपनी विभूतिके कारण अमर होते हैं ।
- शिमला गुरुदेव जयंती, ८ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३९किसी औरकी गुलामीसे दहशत और स्वार्थकी गुलामी बदतर है ।
- १९ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४०Man is truly known by the humility of his spirit.
- September 29, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 460.Pure thought is far more potent than speech.
- May 26, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 456.हमारी स्थितिके कर्ता हम ही हैं ।
- १ मार्च, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६१ट्रेनको चलाने वाली शक्ति सीटी नहीं है, लेकिन बाफमें रही युक्त शक्ति है ।
- कालका १४ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३९जिंदगी मजा करने के लिये नहीं है लेकिन किर्तारको पहचानने के लिये और जगत्की सेवाके लिये है ।
- १५ जुलाई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४६४श्रद्धा ही जिंदगीका सूरज है ।
- शुक्र, ४ अक्तूबर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९५આદર્શ એક વસ્તુ છે, તેનું પાલન એ જુદી જ વસ્તુ છે. લખ્યું : ૧૫-૪-૪૫
- માર્ચ ૧૨, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૫૦He alone who truly serves is a good householder. He goes on giving without expectation of return.
- November 3, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 443.जिस त्यागमें दुःख है, वह त्याग नहीं है ।
- २३ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३८I am quite sure that the stoniest heart will be melted by passive resistance.
- Prabhu, R.K. and U.R. Rao (comps.), The Mind of Mahatma Gandhi, Ahmedabad: Navajivan Publishing House, 1967, p. 164.Man by himself is nothing. But when he has become one with God, he is everything.
- July 14, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 460.When a man empties his heart, God enters it.
- April 7, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 415.जो हमेशा सत्यके पथपर ही चलता है वह कभी गिरता नहीं ।
- ९ मार्च, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६२मनुष्य मौतके मुँहमें पड़ा है । मौतका मुंह बंध पड़ने पर मरा हूआ कहा जाता है ।
- लिखा पूनामें, ट्रेनमें २९ जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४२जो आदमी रातको दिन बनाता है वह अनासक्त कैसे?
- १९ जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४२The light of knowledge can never dawn on the proud.
- "Friday, August 30, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 508.Why seek outside that which is within you?
- February 25, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 411.ईश्वर हमारा सुकन है और नाखुदा भी ।
- दिल्ली १२ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६६We must always listen to criticism of our faults and failings, never to our praises.
- July 5, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 437.He who is face to face with God does not speak, cannot speak.
- August 4, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 506.अनासक्त कार्य शक्तिप्रद है क्योंकि अनासक्त कार्य भगवान् भक्ति है
- जनवरी १९, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४६०जो ईश्वरको भूलता है वह अपने को भूलता है ।
- २६ अगस्त, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९७It is very difficult to confess ones error; but then there is no other way of cleansing oneself.
- May 13, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 455.भौतिक ज्ञान सबके नसीबमें नहीं है । आत्म ज्ञान सब पा सकते हैं, पाने का सबका धर्म है ।
- नई दिल्ली २८ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९४अहंकाररूपी अंधकार से भी ज्यादा है ।
- २५ जुलाई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९४सत्यके दर्शन बगैर अहिंसाके हो ही नहीं सकते। इसीलिये कहा है कि अहिंसा परमोधर्म:।
- "२१ नवम्बर, १९४४", सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७८, पृ. ४१६एक चोरी है, एक चोरीमें मदद करता है, एक चोरीका इरादा करता है । तीनों चोर हों ।
- २ सितम्बर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९८A devotee is ever absorbed in God.
- November 16, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 444.He who does not want to be a slave of anyone, must become the slave of God.
- December 28, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 448.હિંસા દુર્બળનું શસ્ત્ર છે. અહિંસા સબળનું.
- ડિસેમ્બર ૧૩, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૯धर्म मनुष्य जीवनमें ओतप्रोत बने तब ही वह धर्म माना जाय, वह वस्त्र जैसी वासु नहीं है ।
- २४ सितम्बर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५००मौतसे जितने लोग मरते हैं, उससे फिकरसे अधिक मरते हैं ।
- दिल्ली १५ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३७जो मनुष्य किसी एक चीजपर एक निष्ठासे कम करता है वह आखिर सब चीज करने की शक्ति हासल करेगा ।
- ८ दिसम्बर, १९४४, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७८, पृ. ४१८When the ego dies, the soul awakes.
- March 29, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 414.जब जगत् हमें गिराता है, तब ईश्वर हमारा बेली होता है ।
- सेवाग्राम ७ फरवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४५९जिसको जम पहोंचना चाहते हैं करीब २ उसके जैसा हमारे [हमें] बनना है ।
- नई दिल्ली बुध, २५ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९४How can a man who turns night into day be non-attached?
- June 19, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 458.જીવવું એટલે મોજ કરાવી - ખાવું, પીવું, કૂદવું - નહીં, પણ ઈશ્વરની સ્તુતિ કરવી અર્થાત્ માનવજાતિની સાચી સેવા કરવી.
- ફેબ્રુઆરી ૧૭, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૫आदमी हेवानका कम करे और आदमी होने का दावा कैसे करे?
- सेवाग्राम शुक्र, १६ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९१भीतरका सौन्द्र्यदेखो तो बाहरका फीका लगेगा ।
- नई दिल्ली रवी, १५ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९३What is in the mind must come out, sooner or later.
- May 23, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 455.There is no sin like untruth, even as a million berries heaped together cannot equal a mountain. —Tulsidas
- October 7, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 461.Simplicity cannot be affected, it should be ingrained in one's nature.
- "Tuesday, August 13, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 506.अगर सत्य किसीको बताना है तो अखुट धैर्य चाहीये ।
- पूना २८ जुलाई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४८९To have good thoughts is one thing; to act upon them is another.
- May 3, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 454.देशों [के] बीचका समुद तैरना आसान है, व्यक्तिके बीच या प्रजाके बीच या प्रजाके बीच का समुद्र तैरना कठिन है
- नवेम्बर ६, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७६Reflection shows that heaven is here on earth, not in the sky above.
- March 7, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 412.વગર જરૂરે હાજતો વધારવી એ પાપ જેવું લાગે છે.
- માર્ચ ૨, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૪૯માણસ ભલે કોઈ શુભ નિશ્ચય પણ ન કરે, પણ વિચારપૂર્વક કરે તો તે કદી ન છોડે
- ફેબ્રુઆરી ૧૪, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૪जिसका मन हरेक हालतमें शांत नहीं रह सकता है वह शांत नहीं है, कैसे भी बाहरसे शांत लगे ।
- पूना २१ फरवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६१અફવા સાંભળવી નહીં, સાંભળવી. પોતાની સ્તુતિ કદી ન સાંભળવી.
- જુલાઈ ૪, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૭जो मनुष्य सबको खुश रखना चाहता है, वह किसीको खुश नहीं करेगा ।
- १ जून, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४५९An important matter loses importance if irrelevant. A relevant thing, though small, is of the highest importance.
- April 19, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 437.Untruth corrodes the soul; truth nourishes it.
- July 2, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 437.अगर लोग हमको स्वप्नाव्स्थित समजें तो क्या हूआ?
- ९ अक्तूबर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९५जो मातृभाषाकी अवगणना करता है वह अपनी माताकी करता है ।
- १३ सितम्बर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९९It appears that man cannot escape the snare of exaggeration.
- "Tuesday, August 20, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 507.A right cause never fails; A true word never hurts in the end.
- January 23, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 427.સાચા ભક્તને માટે કશું પણ અશક્ય નથી.
- નવેમ્બર ૧૫, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૭Accepting undesired service, which is not joyfully rendered, is a painful burden.
- July 21, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 504.वहम और सत्य साथ नहीं चल सकते हैं ।
- मद्रास २७ जनवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४५८જિંદગી જો પ્રાણીસેવા માટે અને ઈશ્વરને ઓળખવા માટે હોય તો એને પવિત્ર રાખવી અને સંયમી રાખવી એ આપણી ફરજ છે.
- જુલાઈ ૧૬, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૮જે માનસ એક વસ્તુ સમજી નથી શકતો, તેને તે કરવાની જબરદસ્તી કરવી એ સખતમાં સખ્ત સજા છે.
- નવેમ્બર ૨૩, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૭जब हमारा बाहरी जीवन भीतरी जीवनका कब्जा पाटा है, तब परिनाम तेढ़ा ही रहता है ।
- १९ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३८अपनेको पहचानने के लिये मनुष्यको अपनेसे बाहर निकलकर तटस्थ बनकर अपने को देखना है
- जनवरी २९, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४६१Divine Power is a thing that nothing can withstand.
- July 5, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 459.Superstition and truth cannot go together.
- January 27, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 408.Many things are wrought by patience, even as they are spoilt by impatience.
- "Monday, August 12, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 506.जब फिकर करने वाला ईश्वर है, तो हम क्यों करें?
- दिल्ली १४ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३७One mans cruelty is the measure of another mans gentleness.
- April 20, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 453.आत्मा जागती है तब सब दुःख दूर होता है ।
- उरुली ३० मार्च, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६४मनुष्य ईश्वरको पूजे और मनुष्यका तिरस्कार करे यह बनने लायक नहीं है ।
- २८ सितम्बर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०१सादगीमें भलाई है, महत्त्व है, नहिं दोलतमें ।
- पूना ३१ जुलाई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४८९जैसे मुझे खाने पहन्नेका हक़ है उसी तरह मुझे अपना कम अपने ढ़ंगसे करने का हक्क है वही स्वराज है
- दिसम्बर २०, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८०No joy can compare with the joy of doing ones duty in silence.
- June 10, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 457.आदमी अपने भीतरी आवाजको कभी न दबावे, भले ही वह अकेला हो ।
- २४ जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४२We cannot act or even think, in two opposite ways at the same time.
- May 1, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 453.In the darkest hour of my trial, that one name has saved me.
- "Harijan, March 18, 1933", CWMG, vol. LIV, p. 112This day deserves to be written in letters of gold for, on April 6, 1919, India discovered herself.
- April 6, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 415.ख़ामोशी ख़ामोशी नहीं है जो डरके मरे होती है ।
- सेवाग्राम ६ फरवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४५९શરીરને બચાવવા માટે ઘણો ઉદ્યમ કરું છું, આત્માને ઓળખાવા એટલો કરું છું ખરો ?
- માર્ચ ૭, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૪૯When the self dies, God fills the void.
- May 16, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 455.It is not the whistle that moves the train but the power harnessed in the steam.
- May 14, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 455.Only he is worthy to mete out punishment whose judgement is infallible. Who but God can be such?
- October 24, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 462.He who wishes to save time will never do a single unnecessary thing.
- July 24, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 505.અગ્રણ છુપાવવાથી વધે છે. અજ્ઞાન બતાવવાથી આશા રહે છે કે એ ક્યારેક પણ ઓછું થશે.
- જૂન ૧૧, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૫मीराबाईके जीवनसे हम बड़ी बात यह सीखते है कि उसने भगवान्के लिये अपना सब कुछ छोड़ा ー पति भी ।
- ५ दिसम्बर, १९४४, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७८, पृ. ४१८धर्म वह है जो सब धारण करता है यानि सब हिस्सेमें सब समय जीवनमे ओतप्रोत है
- जनवरी ४, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४६२मनुष्य जीवन और पशु जीवनमे फरक क्या है इसका संपूर्ण विचार करने से हमारी काफी मुसीबतें हल होती है
- जनवरी १८, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४६३Every man should seek for the Source of his being.
- September 2, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 508.He alone lives in whose heart dwells Rama (God) and who is ever aware of such presence.
- August 1, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 455.पवित्रताकी परीक्षा तब होती है जब अपवित्रतासे घर्षण होता है ।
- १९ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०३સત્યાગ્રહી કહેવડાવવાથી માણસ સત્યાગ્રહી નથી બનતો. શુદ્ધ સત્યનું પાલન કરવાથી જ માણસ સત્યાગ્રહી બને છે.
- એપ્રિલ ૨૫, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૧विचारशून्य जीवन पशु जीवन जैसा है ।
- नई दिल्ली मंगल, २४ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९४Real weakness is internal, not outward.
- January 31, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 408.जिसके साथ ईश्वर है उसके साथ सब है ।
- दिल्ली ९ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६५ताज्जुब तो यह है कि जानत हूए कि सच्चा सुख कहां है आदमी जूठके पीछे जीवन देता है ।
- पंचगनी १८ जुलाई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४८८When attachment is present, the performance of even a pure deed involves manipulation.
- June 17, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 458.Our personal cleanliness counts for little if our neighbours are not clean.
- June 1, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 456.Verily, there should be only one fear—the fear of doing something mean or untrue.
- May 8, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 431.सत्यके साथ दृढ़ता होनी ही चाहीये ।
- मद्रास २६ जनवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४५८એક સંપૂર્ણ પુરુષ અસત્યને દૂર કરી શકે છે, પછી ભલે ને અસત્ય કહેવાવાળા અનેક જણ હોય.
- ડિસેમ્બર ૧૦, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૯Money is God—it is wrong to say so, and it has been proved to be wrong.
- September 25, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 460.क्या बात है कि आदमी सच कहने से और करने से डरता हैं, झूटसे नहीं?
- १० मई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४५७हम सत्संग ढुंढते हैं क्योंकि हमारी आत्माके लिये वही खुराक है ।
- ट्रेनमें १७११ फरवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६०સાચું કાર્ય કદી નકામું નથી થતું. સાચું વચન અંતે કદી અપ્રિય નથી થતું.
- જાન્યુઆરી ૨૩, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૨खुश करना तो खुदाको, खुशामत करना तो भी उन्हींकि, यो हम सब चिंता और झंनझंटसे छुट जाते हैं ।
- २ जून, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४६०अहिंसा सत्यादी स्वयं प्रकाश है । अगर नहीं है तो वह नकली वस्तु है ।
- २२ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०३जिसकी आंख एक कहती है, जीभ दूसरी, हृदयमें तीसरी चीज है वह घर-फूटा है निकम्मा है ।
- पूना १७ मार्च, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६३મનુષ્ય જો પોતાના ગજા ઉપરાંતનું કામ હાથ પર ન લે તો એને ગભરાટ રાખવાનું ક્યાંય સ્થાન જ ન રહે.
- નવેમ્બર ૨૨, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૭When we declare a strike to redress a wrong, we really cease to take part in the wrong.
- "Notes, September 22, 1921", CWMG, vol. XXI, p. 164.सब अपने समयपर वृध्द होते है एक तृष्णा हमेशा युवा ही रहती है
- नवेम्बर ८, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७६શ્રદ્ધાથી માણસ શું નથી કરી શકતો? બધું જ કરી શકે છે.
- ડિસેમ્બર ૬, ૧૯૪૪, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૮, પા. ૪૦૭આજે પ્રાતઃકાળના ભજનમાં હતું કે ઈશ્વર આપણને કદી ભૂલતો નથી. આપણે તેને ભૂલી જઈએ છીએ એ જ ખરું દુઃખ છે.
- ફેબ્રુઆરી ૨૦, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૫આદર્શ વગરની મહેનત નિષ્ફળ છે, જેમ દિશા અથવા બંદર વગરનું વહાણ નિષ્ફળ ફર્યા કરે છે.
- મે ૨૨, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૩जब हम रेलगाड़ीके समय के बाहर जाय तो गाड़ी चुकते हैं । प्रार्थनाके समय न पहुंचें तो?
- ६ जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४१આ પાછલું સૂચવે છે કે બધાની આવી સત્યની આરાધનામાં રહી છે. સત્યની ઉપાસનામાંથી સહુ ચીજ મળી રહે છે.
- જાન્યુઆરી ૭, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૧કાળના વચનનો ફલિતાર્થ એ છે કે એટલું પોતાનું આયુષ્ય વધારે છે.
- જૂન ૨૨, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૬પ્રથમ કામ, પછી મળે તો કામ જેટલા દામ, આ થઇ પરમાત્માની સેવા. દામ પહેલાં માગો તો તે થઇ સેતાનની સેવા.
- જાન્યુઆરી ૨૬, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૨જે ભગવાનમાં લીન રહે છે, તે ભગવાન સિવાયના કશામાં કે કોઈ ચીજમાં લીન ન રહી શકે.
- નવેમ્બર ૧૭, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૭जो ईश्वर चतुर्भुज है वह सहस्त्र भुज भी होता है । येह बताता है कि सब काल्पनिक है ।
- नई दिल्ली रवि, २९३० सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९४मनुष्यकी प्रतिष्ठाउसके दिलमें-ह्रदयमें है, नहि की उसके मस्तिष्कमें यानि बुध्दिमें
- जनवरी ३, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४६१जिसका वर्तन पशु जैसा है वह पशुसे बदतर है । पशुका पशुत्व उसके लिये स्वाभाविक है मनुष्यका नहीं ।
- ९ सितम्बर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९९What seems impossible is not always really so.
- August 21, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 457.बोलना या नहीं ऐसा संशय है तब मौन ही बोलने का स्थान लेता है ।
- २५ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०३To a starving person, God will appear in the form of bread alone.
- "November 30/December 3, 1945", CWMG, vol. LXXXII, p. 446.गंदे ख्यालका विचार करने से वे हेट नहीं लेकिन उसका संग पैसा होने का सभव [संभव] है ध्यायविषयान् ।
- नई दिल्ली सोम, ३० सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९४भोगको मनुष्य नही भुगतता है लेकिन भोग मनुष्यको भुगतता है अर्थात खा जाता है
- नवेम्बर ७, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७६Pure thought is so subtle and yet so powerful a thing that it becomes all-pervading.
- June 27, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 459.આમ હોવા છતાં માણસ સુખીદુઃખી શા માટે થાય છે ?
- જાન્યુઆરી ૧૨, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૧Man's capacity for self-deception is amazing.rn
- "Tuesday, August 6, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 506.Sorrow is but another aspect of joy. Hence the one invariably follows the other.
- July 27, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 455.सच्चा कार्य कभी निक्कमा नहीं होता, सच्चा वचन अंतमे कभी अप्रिय नहीं होता
- जनवरी २३, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४६०किसीके विचार जाननेके की इच्छा न रखना, न उसपर अपना अभिप्राय बनाना अपना विचार स्वतंत्र रूपसे करना निर्भयताका लक्षण है
- दिसम्बर २१, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८०આપણે પોતે મેલા રહીએ અને બીજાઓને સ્વચ્છ રહેવાની સલાહ આપીએ એ કેટલું ખોટું છે !
- ફેબ્રુઆરી ૧૨, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૪Everything is right and proper in its place, improper when out of place.
- "Monday, August 19, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 507.इनसान तुझे फेंकता है उसे [उससे] क्या, अगर खु[दा] तुझे रखना चाहता है ।
- शनि, ५ अक्तूबर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९५जो मनुष्य कभी निराश नहीं होता है, वही सरदारी क्र सकता है ।
- सेवाग्राम १२ फरवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६०गुस्सा किसपर करना? अपनेपर? यह तो रोज करो । दिसरोंपर? यह तो करने का कारण ही क्या?
- ३० अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३८One can never find Truth if one is not wide awake every moment of ones life.
- August 3, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 455.અનુભવ લેતો જાઉં છું તેમ જોઉં છું કે માણસ પોતે જ પોતાનાં સુખદુઃખનું કારણ છે.
- જાન્યુઆરી ૧૧, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૧न्यायमें जितनी उदारताकि जरुरत है इतनी ही न्यायकि उदारतामें है ।
- २३ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०३ईश्वरमाय जीवन कभी मुश्किल नहीं है ।
- दिल्ली ११ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६६आसक्तिसे किया हुआ शुद्ध काममें भी डावपेंच आते ही हैं ।
- १७ जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४२Mans capacity for self-deception is immeasurably greater than that for deceiving others. Every sensible person will testify to this.
- February 15, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 430.To be guilty of a lapse, small or big, is certainly bad; but to hide it is even worse.
- March 11, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 412.આંતરિક અને બાહ્ય સ્વચ્છતા ઈશ્વરપારાયણતાને પામે છે.
- આસામ મેલમાં, જાન્યુઆરી ૮, ૧૯૪૬, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૧૧Religion is that which comprehends all. In other words, religion permeates life in all its aspects and at all times.
- February 4, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 428.आदमीको अपनेको धोका देने की शक्ति इतनी है कि वह दूसरोंको धोका देने की शक्तिसे बहूत अधिक है इस बातका
- जनवरी १५, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४६३Man dies when he cuts himself off from the source of his being, not when the soul leaves the body.
- July 10, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 460.मनुष्यकि आदत ऐसी है कि अपने दोषोंको भूलकर दूसरोंके देखता है, और बादमें निराशा ही रह जाती है ।
- १६ जून, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४६१एक कानून तोडा तो सब तूटे क्योंकि सब कानूनोंका मूल एक है और रक तूटने से आत्मसंयम तूटा ।
- २६ सितम्बर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५००सत्याग्रही कहलाने से मनुष्य सत्याग्रही नहीं बनता है । शुद्ध सत्यका पालन करने से ही मनुष्य सत्याग्रही बनता है ।
- २५ अप्रेल, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४५५आदमी प्रतिक्षण जाग्रत न रहें तो सत्य उसे मिल ही नहीं सकता है ।
- ३ अगस्त, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९५મને તો ઈશ્વરને વિષે હરઘડીએ પ્રતીતિ થાય છે, પછી કોઇથી ડરવું શા માટે?
- જૂન ૨૯, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૭जो धर्म यंत्रवत बनता है वह धर्म नहीं कहा जा सकता है ।
- २३ सितम्बर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५००ઈર્ષ્યા કરનારને ખાઈ જાય છે. જેની તે ઈર્ષ્યા કરે છે તેને કંઈ થતું નથી, કદાચ તે જાણતો પણ નથી.
- મે ૨૯, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૪त्याज्य वस्तु मुफ्त मिले तो भी न लेना कर्तव्य है
- नवेम्बर १२, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७६When a mans mind is filled with the Light of Heaven, all obstacles in his path vanish.
- June 8, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 457.કૃત્રિમ નહીં પણ સ્વાભાવિક હાસ્ય ભવ્ય ભાષણ છે અને ભાષણથી વધુ અસર કરે છે.
- મે ૧૬, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૩जीवनकी सफलताका सही निशान है कि मनुष्य कोमल बनता जाता है और पिढ ।
- मद्राससे ट्रेनमें ४ फरवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४५९અનાસક્તિની પરાકાષ્ઠા ગીતા ની મુક્તિ છે. અને તે જ અર્થ આપણે ઇશોપનિષદના પહેલા મંત્રમાં જોવા પામીએ છીએ.
- ડિસેમ્બર ૨૨, ૧૯૪૪, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૮, પા. ૪૦૮Because of our physical limitations, we cannot have a conception of the existence of God.
- August 28, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 457.[जो] धीरज खोता है वह सत्य खोता है अहिंसा खोता है ।
- पंचगनी १६ जुलाई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४८८God and Satan cannot both occupy the throne of the heart.
- "Thursday, September 12, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 509.जिस वस्तुका चितवन हो नहीं सकता उसके बारेमें तर्क वितर्क करना फिजुल नहीं तो क्या ?
- नवेम्बर २५, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७८He who is poor by force of circumstances, cannot become poor by choice.
- December 16, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 447.Selfless action is a source of strength, for such action means the worship of God.
- January 19, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 427.He who has neither peace nor determination, how can he have realization?
- February 15, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 410.The nectar of Ramanama brings joy to the soul and rids the body of its ailments.
- July 9, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 460.We have made ourselves what we are.
- March 1, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 411.શું કરવું તે માણસ જાણે છે, પણ જાણે છે તે કરતો નથી. તેનું શું કારણ ?
- માર્ચ ૪, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૪૯जब मनुष्य अपनेको पहचानता है, तब मुक्त है ।
- १८ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३८Just as only others can see a mans back while he himself cannot, we too cannot see our own errors.
- May 5, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 431.यह पीछेका बताता है की सबकी कूंजी सत्यकी आराधनामें है सत्यकी उपासनासे सब चीज मिलती है
- जनवरी ७, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४५९When Reason and Faith are in conflict, it is better to prefer Faith.
- "Saturday, August 17, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 507.Sacrifice which causes pain is no sacrifice at all. True sacrifice is joy-giving and uplifting.
- June 25, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 436.No cutting off of heads becomes necessary in the presence of a living Demos.
- "How?, Harijan, October 6, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 402.અસંગત એવી મોટી વસ્તુ નાની લાગે છે અને નાનામાં નાની સુસંગત વસ્તુનું સ્થાન મોટી વસ્તુ જેટલું જ છે.
- માર્ચ ૧૯, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૫૧સત્યનાં દર્શન અહિંસા વગર થઇ નથી શકતાં એટલા માટે કહ્યું છે કે अहिंसा परमो धर्म:
- નવેમ્બર ૨૧, ૧૯૪૪, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૮, પા. ૪૦૫True religion knows no territorial limits.
- December 31, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 449.He who harps on his woes, multiplies them manifold.
- February 10, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 409.नहि असत्य सम पातक पुंजा, गिरि सम होइ कि कोटिक गुंजा - तुलसीदास
- ७ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०१जो बुरे खबरसे घभराता नहीं है, वह अच्छे खबरसे फूलेगा नहीं ।
- १० मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३९आदर्शका ध्यान करने से उसकी विशालता नहीं बढ़ती है लेकिन गहराई अवश्य बढ़ती है ।
- सेवाग्राम १३ फरवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६०Living with God there are no difficulties.
- April 11, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 415.अमृत भी उसमें ज़हर पड़ने से ज़हर बन जाता है ।
- २३ जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४२કોઈ પણ કામ કરીને જયારે મનુષ્ય દુઃખ મને છે, તો સમજવું કે તે જ્ઞાનપૂર્વક નથી કરતો પૂરતું મજબૂરીથી કરે છે.
- જૂન ૧૪, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૫देहधारीके लिये जो शक्य अनासक्ति हो सकती है, उसके सिवा १२५ वर्षकी आयु असंभव मानी जाय ।
- मद्रास जाते हुए ट्रेनमें २० जनवरी, १९४६, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४५७સંપૂર્ણ અહિંસામાં દ્વેષનો સંપૂર્ણ અભાવ હોય છે.
- ડિસેમ્બર ૨૩, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૧૦He who looks for faults in others cannot see his own.
- May 17, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 455.मनुष्य शरीर वाजित्र [वादित्र] है जैसा सूर निकालना है निकल सकता है ।
- नई दिल्ली ४ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९२How can that be religion which cannot be put to use in ones daily life?
- October 4, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 461.प्रार्थनासे आंतरिक शक्ति बढ़ती है ।
- नई दिल्ली शनी, १४ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९३अज्ञान छुपाने से बढ़ता है । अज्ञान बताने से आशा कि जाय कि वह कभी न कभी कम होगा ।
- ११ जून, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४६१નિર્દોષ અને સ્વપ્ન વગરની નિંદ્રા સમાધિ છે, યોગ છે, અનાસક્ત કર્મ છે. (વિનોબાના પત્રના આધારે)
- નવેમ્બર ૧૪, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૭He who wants to drink of the nectar of Ramanama must purge himself of lust, anger and the like.
- June 20, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 458.राग-द्वेषादि भी व्याधि है और शारीरिक व्याधिसे बदतर है । उसका निवारण रामनामके बिना कैसे हो सके?
- उरुली २३ मार्च, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६४Confession of error works like a broom. The broom sweeps away filth; confession does no less.
- December 9, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 447.जो मनुष्य अपनेपर काबु नहीं रख सकता है वह दूसरोंपर कभी सच्चा काबु नहीँ रख सकता
- जनवरी २८, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४६१કહેવાય છે કે ઘર બાળીને તીર્થ ન થાય પણ સાચું તો એ છે કે ઘર બાળીને જ તીર્થ થાય છે.
- નવેમ્બર ૧૮, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૭નકામો શબ્દ પણ સત્યનો ભંગ કરે છે. એ જ કારણે મૌનથી જ સત્યનું પાલન સહેલું બની જાય છે.
- મે ૨૧, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૩रामनाम रूपी अमृत आत्माको आनन्द देता है, शरीरकी व्याधि दूर करता है ।
- पूना ९ जुलाई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४३The soul dries up without the company of the good.
- May 31, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 456.If we do not forsake our ideal, the ideal will never forsake us.
- May 29, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 456.जिंदगीका एक भी क्षण नहीं है जिसमें आदमी सेवा नहीं कर सकता है ।
- दिल्ली ३ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६५Beauty lies not in the complexion but in Truth alone.
- December 4, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 446.There is only one way of achieving independence through non-violence : by dying we live, by killing never.
- March 13, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 433.શ્રદ્ધાથી માણસ પહાડને ઓળંગી જઈ શકે છે.
- ડિસેમ્બર ૭, ૧૯૪૪, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૮, પા. ૪૦૭हार्दिक श्रद्धा और श्रद्धाकी इच्छामें बड़ा अंतर है । यह नहीं जानने से आदमी धोकेमें पड़ता है ।
- नई दिल्ली २७ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९४श्रध्धासे मनुष्य क्या नहीं कर सकता? सब कुछ कर सकता है ।
- ६ दिसम्बर, १९४४, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७८, पृ. ४१८हमारे हृदयकी गद्दीपर खुदा बैठे और शैतान भी, नहीं हो सकता ।
- नई दिल्ली गुरु, १२ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९३जब हमारा प्रेरक भगवान होता है, तब हमको और कोई ख्याल नहीं करना पड़ता है ।
- १५ जुलाई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४३Violence is the weapon of the weak; non-violence that of the strong.
- December 13, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 447.To remember God and forget others is to see God even in them.
- March 21, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 413.वीरता कोई एक ही मनुष्यका लक्षण नहीं है । सबमें है, लेकिन सब पहचानते नहीं हैं ।
- ३ जून, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४१जैसे पिण्डमें ब्रह्मांड है ऐसे देहातमें हिंदुस्तान है ।
- १२ जुलाई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४६४इससे भी आश्चर्य यह है कि हम जानते हैं कि हम भी मरनेवाले तो है इसलिये ख्वार होते हैं ।
- ३१ दिसम्बर, १९४४, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७८, पृ. ४२१Steadfastness in meditation indicates depth of thought; it also makes for purity and maturity of thought.
- June 11, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 457.अपना दोष कबूल करना बड़ी मुसीबत है तो भी सिवाय इसके मैल निकलता नहीं ।
- १३ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३९He who has not in him infinite patience cannot observe nonviolence.
- March 26, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 434.जैसे अनुभव लेता हूं, पाता हूं कि आदमी अपने-आप अपने सुख दुःख का कारण है
- जनवरी ११, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४५९When a man has lost patience, he should resort to silence, and speak only when he has calmed down.
- April 17, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 452.नंगोंको कपड़ा देकर उनकी नदामत क्या करना ? उनको काम दो जिससे वह निजी परिश्रमसे कपड़ोंके लिये धन पैदा करे
- दिसम्बर १ दिसम्बर ३, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७८Humility does not work, if it is a mere pretence; nor does simplicity.
- February 18, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 410.Everyone, prince or pauper, is the guardian of his own dharma. What is there to grieve or rejoice in this?
- September 11, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 459.There is not a single moment in life when man cannot serve.
- April 3, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 415.God is our refuge and strength, a very present help in trouble. Psalms, XLVI. 1.
- March 7, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 432.जो मनुष्य क्रोधका कारण मिलते हुए भी क्रोध नहीं करता है उसीने ही क्रोधपर जय पाया है ।
- १९ सितम्बर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५००जो त्याग दिलसे नहीं होता है वह स्थिर नहीं रहता है
- सोदपुर, जनवरी ५, १९४६, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८१वही जिंदा है जिसके हृदयमें राम रहता है ऐसा जानता है ।
- १ अगस्त, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९५Why is it that man is afraid of speaking and practising truth, not untruth?
- May 10, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 432.एकांतकी खूबी जिसने जानबूझकर उसका सेवन किया है वही जानता है ।
- ९ जुलाई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४६४[Ramanama] is the only unfailing remedy for mans threefold ills.
- May 24, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 456.I realized that the true function of a lawyer was to unite parties riven asunder.
- Gandhi, M.K., An Autobiography, Part II, Chapter XIV.He who remembers God can afford to forget everything else.
- August 24, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 457.મનુષ્યના ખરા છ દુશ્મનો છે: કામ, ક્રોધ, મોહ, મદ, મત્સર, શોક. તેમને જીતવાથી બીજા દુશ્મનોને જીતવું સહેલું બની જાય છે.
- નવેમ્બર ૨૦, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૭It is easy to instruct an uneducated person, but who can carry understanding to a man of little learning?
- October 9, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 461.अगर आत्मा है तो परमात्मा है ही ।
- २७ अगस्त, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९७A person without attachment should have an inexhaustible fund of patience.
- January 16, 1946, CWMG, vol. LXXXII, p. 450.આદમકો ખુદા મત કહો, આદમ ખુદા નહીં ; લેકિન ખુદાકે નૂરસે આદમ જુદા નહીં.
- ડિસેમ્બર ૧૮, ૧૯૪૪, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૮, પા. ૪૦૮आदमको खुदा मत कहो, आदम खुदा नहीं; लेकिन खुदाके नूरसे आदम जूदा नहीं ।
- १८ दिसम्बर, १९४४, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७८, पृ. ४१९जो दुःखीओंका ही ख्याल करता है वह अपना ख्याल नहीं करेगा, उसको इतना समय कहांसे?
- जनवरी ७, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४६२He who wants to please all, will please none.
- June 1, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 434."The true function of journalism is to educate the public mind."
- "Talk with an English Journalist, Harijan, September 29, 1946", CWMG, vol. LXXXV,p. 371.How wrong it is to ask others to be clean when we ourselves remain unclean!
- February 12, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 429.मनुष्य जब अपने स्वभावको दबाता है तब सावधानीकी बड़ी आवश्यकता है ।
- पंचगनी २२ जुलाई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४८८Man can smile away his sorrows; by crying he only multiplies them.
- April 1, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 414.In complete non-violence, there is complete absence of hatred.
- December 23, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 448.कोई शुभ निश्चय भी मनुष्य भले न करे लेकिन विचारपूर्वक जो निश्चय करे तो उसे कभी न छोड़े
- जनवरी १४, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४६३If I had no sense of humour, I would have committed suicide long ago.
- "Answer to Editor's Questions, The Leader, August 10, 1921", CWMG, vol. XX, p. 481.श्रध्दा बुद्धिसे परे है, उसकी विरोधी नहीं है
- नवेम्बर ५, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७६A foreigner deserves to be welcomed only when he mixes with the indigenous people as sugar does with milk.
- January 23, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 407.God is omnipresent. Hence it is that He speaks to us through stones, trees, insects, birds, beasts, etc.
- February 24, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 411.राजा या रंक हरेक अपने धर्मका चौकीदार होता है । इसमें हर्ष क्या शोक कौन?
- ११ सितम्बर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९९जो मनुष्य शरमके मरे विवेक बताता है वह सचमुच अविवेकका प्रयोग करता है
- नवेम्बर १०, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७६निर्दोष और निःस्वप्न निद्रा समाधि है, योग है, अनासक्त कर्म है(विनोबा के खतके आधारपर)
- नवेम्बर १४, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७६Envy devours him who harbours it. He who is the object of envy remains unaffected, perhaps even unaware of it.
- May 29, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 434.आजका दिन सुवर्णाक्षरमें लिखने योग्य है क्योंकि ६ अप्रेल, १९१९ को हिंदुस्तानने अपनेको पहचाना ।
- दिल्ली ६ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६५अनासक्तिकि एक परीक्षा है कि मनुष्य राम नाम लेकर सोने के समय एक क्षणमें सो सकता है ।
- ११ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०२He who forgets God, forgets himself.
- August 26, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 457.સેવકની સાચી બૅંકઆમજનતા છે, જે ક્યારેય દેવાળું કાઢતી નથી.
- સોદપુર, જાન્યુઆરી ૪, ૧૯૪૬, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૧૧Whatever we do should be done not to please or displease anyone, but only to please God.
- July 19, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 504.Selfishness and fear must go if one is to realize God.
- "Monday, August 26, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 507.આત્માને ઓળખવાથી, તેનું ધ્યાન ધરવાથી અને તેના ગુણોને અનુસરવાથી માણસ ઊંચે ચડે છે. એથી ઊલટું કરવાથી નીચે પડે છે.
- માર્ચ ૨૪, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૪૮रामनामकी भी शक्तिकी मर्यादा है । क्या कोई चोर रामनामसे कामयाबी हांसिल कर सकता है?
- बम्बई १५ मार्च, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६३One is a servant of him for whom one works, not to whom one pays only lip service.
- June 14, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 457.Not to do evil is the only true law of life, says Guru Teg Bahadur.
- July 18, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 454.Contemplation of an ideal does not broaden its scope, but it certainly increases its depth.
- February 13, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 409.He who in his distress turns to God is not troubled by any fear.
- January 6, 1946, CWMG, vol. LXXXII, p. 449.To mistake selfishness for selflessness is like mistaking a jackal for a lion.
- October 17, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 462.समुंदरमें पड़ीं हूई मछी अगर समंदरको पहचान सकती है तो संसारमें पड़ा हूआ प्राणी संसारको पहचान सकता है ।
- १७ जुलाई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९३जो ईश्वरको याद करता है वह दूसरा सब भूल सकता है ।
- २४ अगस्त, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९७राई जैसा दोष छिपाने से पहाड़ जैसा बनता है जाहर करने से नाबूद हो सकता है
- नवेम्बर ४, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७६Even one drop of the poison of untruth will poison the entire milk-ocean of Truth.
- August 6, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 455.Do not listen to rumour; but, if you do, do not believe it.
- July 4, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 437.जब हम पार्टी साफ़ करते हैं तो उसपर ईश्वरके हस्ताक्षर स्पष्ट देखते है ।
- नई दिल्ली मंगल, १० सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९३Evenmindedness is the best of all wisdom.
- June 22, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 458.मद्यपान मनुष्यको क्षण भर दीवाना बनाता है । मद उसे खा जाता और उसे पता भी नहीं होता है ।
- २९ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०४अगर एक आदमी भी संपूर्ण हो सकता है तो सब हो सकते है ऐसे मानना ही न्याय है ।
- रवि, ६ अक्तूबर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९५Better to die once than to die daily.
- April 16, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 452.પ્રતિક્ષણ અનુભવ થાય છે કે સમતાનાં ફળ મીઠાં છે.
- મે ૨૪, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૩जो भगवानमें लीन है वह भगवानके बाहर किसीमें या किसी चीजमें कौन नहीं हो सकता
- नवेम्बर १७, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७७અપરિગ્રહનો અર્થ એ છે કે આપણે એવી કોઈ વસ્તુનો સંગ્રહ ન કરવો, જેની આપણને આજે જરૂર નથી.
- નવેમ્બર ૨૫, ૧૯૪૪, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૮, પા. ૪૦૬सत्यरूपी क्षीरसागरमें असत्यरूपी जहरका एक भी बिंदु दाखल थाय (होवे) तो सारा क्षीरसागर जहरी बन जाता है ।
- ६ अगस्त, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९५When a man sleeps under the sky, who can rob him?
- April 2, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 415.जीना मानी मोज करना--खाना, पीना, कूदना नहीँ, लेकिन ईश्वरकी स्तुतो करना अर्थात् मानव जातिकी सच्ची सेवा करना
- जनवरी १७, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४६३If we are late for a train, we miss it. What if we are late for prayer?
- June 6, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 457.One who thinks in terms of mine and thine cannot be free from attachment.
- January 18, 1946, CWMG, vol. LXXXII, p. 451.जो जीवन सेवामें व्यतीत होता है वही फलदायी है ।
- नई दिल्ली सोम, १६ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९३When God is enshrined in our hearts, we cannot harbour evil thoughts or do evil deeds.
- June 7, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 457.Nothing is impossible for a true devotee.
- November 15, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 444.In fact there should be harmony in life. The melody will pervade all activities and behaviour.
- February 23, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 411.If there is any hope for a man, whose mind remains impure in spite of himself, it is Ramanama.
- January 21, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 407.સીધી વાતને પણ જે માણસ આડી સમજે, તેને સહન કરવામાં કેટલી ભારે અહિંસા જોઈએ !
- માર્ચ ૬, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૪૯How is it that a precept regarded as applicable to others appears inapplicable to oneself?
- April 25, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 453.જેમ પિંડમાં બ્રહ્માંડ છે તેમ ગામડામાં હિંદુસ્તાન છે.
- જુલાઈ ૧૨, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૮The greater man's realization of the Self, the greater his progress.
- "Thursday, September 19, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 509.त्याग ही सच्चा भोग है ।
- मद्रास ३० जनवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४५८हिंसा त्याज्य है क्योंकि उससे [जो] लाभ होता लगता है, वह आभास है, नुकसान होता है वह कायमी है
- दिसम्बर २९, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८१आकांक्षा कितनी भी बड़ी हो उसकी मर्यादामें छोटेसे-छोटा माना जाता प्राणी भी होना चाहिये ।
- नई दिल्ली बुध, ११ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९३જે દુઃખી જનોનો જ વિચાર કરે છે તે પોતાનો વિચાર નહીં કરે. તેને એટલો સમય ક્યાંથી હોય ?
- ફેબ્રુઆરી ૭, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૩नानक कहते हैं आदमी जितना भोग भोगता है इतना ही दुःखी होता है ।
- १३ अगस्त, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९६સત્યના દર્શન માટે સંતોના ચરિત્ર વાંચવા અને તેનું મનન કરવું જરૂરી છે.
- ડિસેમ્બર ૩, ૧૯૪૪, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૮, પા. ૪૦૭We exist, because God is. This shows that man, or any living being, is part of the Divine.
- February 24, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 431.Who can describe the joy that lies in finding refuge in God?
- March 25, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 414.To retaliate against the relatives of the co-religionists of the wrong-doer is a cowardly act.
- Prabhu, R. K, and U. R. Rao, eds., The Mind of Mahatma Gandhi(Ahmedabad: Navajivan Publishing House, 1967), p. 399.Chastity needs no purdah. It needs only Gods protection.
- December 17, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 447.Trust ye in the Lord for ever: for in the Lord Jehovah is everlasting strength. Isaiah, XXVI. 4.
- March 4, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 432.बलात्कारके वश होना नामर्दीकी निशानी है ।
- नयी दिल्ली मंगल, २७ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९१धर्म पलने कहने न कहने से नहीं होता लेकिन ईश्वरको अंतरसे और अंतरमें पहचानने से ही होता है ।
- २६ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०३One person has God on his side; millions have Satan on theirs. Must, therefore, one fear the millions?
- August 22, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 457.गुरु संपूर्ण होना चाहिये । वह तो ईश्वर ही है ।
- ८ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०१એક માણસે આજે આવીને કહ્યું : જો હું સાચી સેવા ન કરું તો જીવવામાં મને કશો રસ નથી.
- જૂન ૩૦, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૭Death was a companion and friend. It was well with those who had died bravely.
- Harijan, April 20, 1947.अनासक्तिकि सच्ची कसौटी तब होती है जब किसी कामके लिये हमारे में अशक्तिका पूरा संभव पैदा होता है ।
- १५ जून, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४६१જે માણસ અધ્યાત્મિક મનાતો હોય અને વ્યાધિગ્રસ્ત રહેતો હોય તો એના કંઈ દોષ હોય જ છે.
- માર્ચ ૨૨, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૧, પા. ૪૫૧મહેનત કર્યા વગર જે ખાય છે,તે ચોરીનું અન્ન ખાય છે.
- નવેમ્બર ૨૭ડિસેમ્બર ૩, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૮Nanak says : The more one indulges oneself, the more unhappy one becomes.
- August 13, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 456.Man knows what his duty is, yet does not do what he knows he ought to. Why is that so?
- April 4, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 435.That which looks for mercy from an opponent is not non-violence.
- January 14, 1946, CWMG, vol. LXXXII, p. 450.Gita is pre-eminently a description of the duel that goes on in our own hearts.
- "Religious Authority for Non-cooperation, Young India, August 25, 1920", CWMG, vol. XVIII, p. 195.सब शिक्षक बने तो शिष्य कौन बनेगा? इसलिये हम सब शिष्य बनें ।
- दिल्ली १३ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६६अल्प या महादोष करना ख़राब है लेकिन उसे छिपाना और ख़राब है ।
- ११ मार्च, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६२Who can eat with an easy mind so long as even a single person starves for want of work?
- "November 28/December 3, 1945", CWMG, vol. LXXXII, p. 445.Innocent and dreamless sleep is samadhi (meditation), yoga (concentration of mind) and selfless action. (Adapted from Vinobas letter).
- November 14, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 444.नानक कहते हैं कि ईश्वर हरेकके हृदयमें है और इस कारन हरेक हृदय ईश्वर मंदीर है ।
- २१ जुलाई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९४જે માણસ કોઈ એક ચીજ ઉપર એકનિષ્ઠાથી કામ કરે છે, તે આખરે બધી ચીજ કરવાની શક્તિ પ્રાપ્ત કરે છે.
- ડિસેમ્બર ૮, ૧૯૪૪, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૮, પા. ૪૦૭All activities that are born of one and the same seed merge into one another.
- March 27, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 414.Inexhaustible patience is needed if Truth is to be brought home to anyone.
- July 28, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 505.પરિશ્રમ વગર એટલે કે તપ કશું જ થઇ શકતું નથી તો પછી આત્મશોધ કેમ થઇ શકે ?
- જાન્યુઆરી ૧૭, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૨Nanak says : If we obey the law of God, we then need no man-made laws.
- July 23, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 454.Physical weakness is not the real weakness. Weakness of the mind alone is the real weakness.
- January 3, 1946, CWMG, vol. LXXXII, p. 449.True suffering does not know itself and never calculates. It brings its own joy which surpasses all other joys.
- "The Congress, Young India, March 19, 1931", CWMG, vol. XLV, p. 310.Give all, gain all.
- "Wednesday, August 7, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 506.जो आदमी सबकी पगधुली होता है वह ईश्वरके नजदीक है ।
- १० जुलाई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४६४जो श्रध्दा कभी बुझती नहीं है मगर बढ़ती है वह अनुभवका रूप लेती है
- दिसम्बर ३, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७८सबसे बडी चुप ।
- नई दिल्ली गुरु, २९ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९२Nothing turns out right so long as there is no harmony between body, mind and soul.
- August 2, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 505.Everyone grows old with the passage of time; desire alone remains ever youthful.
- November 8, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 443.जो जीवनके सुरमें चलता है उसे कभी थकान नहीं होगी ।
- ८ मार्च, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६२શુદ્ધ હૃદયમાંથી નીકળેલું વચન કદી નિષ્ફળ નથી થતું.
- જાન્યુઆરી ૨૪, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૨જે શ્રદ્ધા ક્યારેય બુઝાતી નથી, પણ વધતી રહે છે, તે અનુભવ બને છે.
- ડિસેમ્બર ૩, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૮Life becomes perpetually renewed every day. This knowledge should be helpful in uplifting us.
- September 16, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 459.जीना जूठ है, मृत्यु सही है, निश्चित है । (नानक)
- १९ जुलाई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९३ध्यानावस्थित दृढ़ बनता है, स्पष्ट बनता है ।
- १२ जुलाई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४३रोगग्रस्त शरीर सही बन सकता है, रोगग्रस्त मन नहीं ।
- १३ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०२વિકારી વિચારો પણ બીમારીની નિશાની છે. એટલા માટે આપણે બધા વિકારી વિચારોથી દૂર રહેવું.
- ડિસેમ્બર ૨૭, ૧૯૪૪, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૮, પા. ૪૦૯When a man lives in submission to authority, it means he is paying the price of personal freedom.
- December 5, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 446.जिसने अपनापन खोया उसने सब खोया ।
- १० दिसम्बर, १९४४, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७८, पृ. ४१८મીરાંબાઈના જીવનમાંથી આપણે મોટી વાત એ શીખીએ છીએ કે તેણે ભગવાનને ખાતર સર્વસ્વનો ત્યાગ કર્યો - પતિનો સુધ્ધાં.
- ડિસેમ્બર ૫, ૧૯૪૪, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૮, પા. ૪૦૭पैसा परमेश्वर है ऐसे कहना गा;अत बात है और गा;अत सिध हो चूका है ।
- २५ सितम्बर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५००The conduct of a few Indians was the measure of that of the millions of their fellow-countrymen.
- Gandhi, M.K., An Autobiography, Part IV, Chapter II.The nearer we approach our ideal, the more truthful we become.
- May 2, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 454.झूठ आत्माको खा जाता है, सत्य आत्माको पुष्ट करता है ।
- २ जुलाई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४६३ભૂલ કબૂલ કરવી તે સાવરણો વાપરવા જેવું છે. સાવરણો ગંદકી સાફ કરે છે, ભૂલનો સ્વીકાર બહુ ખપમાં આવે છે.
- ડિસેમ્બર ૯, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૯Just as the universe is contained in the self, so is India contained in the villages.
- July 12, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 438.It is sinful to multiply wants unnecessarily.(Written on 3-4-1945.)
- April 2, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 435.ईश्वर शक्ति ऐसी सत्ता है जिसके सामने लुछ भी टिक नहीं सकता
- मुंबई ५ जुलाई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४३ભક્ત ભગવાનમાં લીન હોય છે.
- નવેમ્બર ૧૬, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૭Man rests in the jaws of Death. He is said to be dead when the jaws close.
- June 29, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 459.Perfection is only an ideal for man; it cannot be attained, for man is made imperfect.
- April 22, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 453.अवगुण अंधेरेमें फलता है, प्रकाशमें गैब [गायब] हो जाता है ।
- २१ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०३In egotism lies all trouble.
- "Monday, September 23, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 510.When the inner lamp burns, it illumines the whole world.
- April 24, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 453.I am a humble but very earnest seeker after truth.
- "Truth is One, Young India, April 21, 1927", CWMG, vol. XXXIII, p. 246.If the courage to endure everything with goodwill is lacking, goodwill becomes a lame virtue.
- May 11, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 454.What is true of purity is true of all other virtues. Nonviolence is tested when it faces violence.
- October 20, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 462.ईश्वर सर्वत्र है, इसीलिये वह हमसे पत्थर, वृक्ष, जंतु, पक्षी, पशु इ[त्यादी] के मार्फत बोलता है ।
- पूना २४ फरवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६१Nothing is ever achieved without toil, that is without tapa.1 How, then, can self-purification be possible without it?
- January 17, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 427.मरो और तरो ।
- नई दिल्ली ६ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९२Let us think not of big things but of good things.
- October 8, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 511.How strange that a man very often does not know who is a friend and who is a foe!
- September 12, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 459.भूल कबूल करना झाडूके समान है झाडू गंदकी साफ करता है, भूल का स्वीकार कम काम नहीं देता
- दिसम्बर ९, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४७९जो मनुष्य इर्द गिर्दके वायुमंडलका गुलाम बनता है, वह मंदबुद्धि बनता है ।
- पूना २० फरवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६०आपखुदीमें सब मुसीबत भरी है ।
- नई दिल्ली सोम, २३ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९४संतोंकि वाणी सुनो, शास्त्र पढो, विध्वान हो लो, लेकिन अगर ईश्वरको हृदयमें स्थान नहीं दिया तो कुछ नहीं किया ।
- १९ दिसम्बर, १९४४, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७८, पृ. ४१९Therefore, a satyagrahi will never seek rights; these will come to him unsought.
- August 5, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 455.માણસ જયારે એક નિયમ તોડે છે તો બીજા આપોઆપ તૂટી જાય છે.
- મે ૧૪, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૩जब हम अपने मूलसे जूदा होते हैं तब मरते हैं, नहीं की आत्मासे शरीर जूदा होता है तब ।
- १० जुलाई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४४३It is strange that we toil so much over externals without a care for what lies within.
- "Tuesday, September 17, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 509.He who wishes to preserve his integrity must be prepared to lose all material possessions.
- December 14, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 447.Sacrifice with regret is no sacrifice.
- April 23, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 453.सच कहें तो डर एक ही होना चाहिये । वह है मैला या झुट करने से डरना ।
- ८ मई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४५७जो मनुष्य किसीका भी बोज हलका करता है वह निकम्मा नहीँ है
- जनवरी ३०, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४६१જેણે પોતાપણું ખોયું તેણે બધું ખોયું.
- ડિસેમ્બર ૧૦, ૧૯૪૪, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૮, પા. ૪૦૭અભિમાન માણસને ખાઈ જાય છે. એનું સમર્થન પ્રતિક્ષણ પ્રત્યેક માણસને જોવા મળે છે.
- મે ૧૮, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૩इसलिये सत्याग्रही कभी अधिकार ढुंढ़ेगा नहीं अधिकार उसे ढुंढ लेगा ।
- ५ अगस्त, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९५Man cannot worship God and at the same time despise his fellow-beings. The two are irreconcilable.
- September 28, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 460.આટલું સમજીને આપણે જે વ્યાધિ આવે તે રામભરોસે રહીને વેઠી લઈએ અને આપણું જીવન આનંદમય બનાવીને ગુજારીએ તો કેવું સારું!
- જાન્યુઆરી ૨, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૦How can one claim to be human if he acts like a beast?
- "Friday, August 16, 1946", CWMG, vol. LXXXV, p. 507.કોઈની એબ કાઢવી સહેલી વાત છે, તે પુરવાર કરવી એ બીજી વાત છે.
- જુલાઈ ૮, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૭जब आदमी अपना कम नहीं कर पाटा है क्यों व्याकुल बनता है?
- पूना ३० जुलाई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४८९बगैर परिश्रमसे यानि बगैर तपके कुछ भी हो नहीं सकता है तो आत्मशोष कैसे हो शके ?
- जनवरी १७, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४६०Just as drop by drop the lake fills up, so also every minute of sincere prayer nourishes the soul.
- July 13, 1946, CWMG, vol. LXXXIV, p. 460.मौतकी धमकीसे क्या डरना क्योंकि वह तो सदाकी है ही ।
- नई दिल्ली रवी, ८ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९२However great the fury of the storm, the sea does not abandon its calm.
- July 29, 1946, CWMG, vol. LXXXV, p. 505.मनुष्यके भीतर ही गंगा पड़ी है उसमें स्नान नहीं कर पाटा और कोरा रहता है ।
- सेवाग्राम शुक्र, २३ अगस्त १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९१Is not death, in every case, a release from too much suffering? If so, why lament when it comes?
- May 6, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 431.प्रतिक्षण अनुभव होता है कि समताके फल मीठे होते हैं ।
- २४ मई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४५९ऐसा होते हुए आदमी सुखी दुःखी क्यों होता है ?
- जनवरी १२, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४५९Mere confession of a wrong does not erase it. Whatever is possible must be done to undo the wrong.
- January 25, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 408.Rather perish than break the pledged word. —Tulsidas
- October 6, 1945, CWMG, vol. LXXXI, p. 461.Our greatest enemy is not the foreigner, nor anyone else. We ourselves, that is, our desires, are our enemies.
- December 27, 1945, CWMG, vol. LXXXII, p. 448.पवित्रता बाहरकी रक्षा मांगती ही नहीं है
- दिसम्बर २६, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८२, पृ. ४८०जब मनुष्य आकाशके नीचे सोता है तो उसे कौन लूट सकेगा?
- दिल्ली २ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६५આપણો સૌથી મોટો દુશ્મન પરદેશી નથી, કે નથી કોઈ બીજું. આપણો શત્રુ આપણે પોતે જ એટલે આપણી વાસના જ છે.
- ડિસેમ્બર ૨૭, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૧૦માણસમાં બીજાને છેતરવાની શક્તિ કરતાં પોતાને છેતરવાની શક્તિ ઘણી વધારે છે. દરેક સમજુ માણસ આ વાતનું પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ છે.
- ફેબ્રુઆરી ૧૫, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૪जब आकाश तेरेमें भरा है और ईश्वर तो उसमें है हि, तो तुझे और क्या चाहिये?
- २७ अप्रेल, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३८जब तक हमें भीतरसे रौशनी मिलती है हम कुछ सही नहीं कर पाते है ।
- सेवाग्राम ११ फरवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६०He who always treads only the path of Truth never stumbles.
- March 9, 1946, CWMG, vol. LXXXIII, p. 412.A man without an ideal is like a ship without a rudder.
- April 13, 1945, CWMG, vol. LXXIX, p. 436.सिवा विरोधके कोई आगे नहीं बढ़ता है ।
- नई दिल्ली १ सितम्बर १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८५, पृ. ४९२व्याधिके डरसे जितने आदमी मरते हैं, उनसे कम व्याधिसे मरते हैं ।
- ७ मई, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८४, पृ. ४३९देवके कोई भी नाम हों, लेकिन उसमें देवके गुण हों तो हम उसे अवश्य नमस्कार करें ।
- १२ मई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४५७नानक कहते हैं ईश्वरका कानून है कि हम जगतमें एक कुटुंब हाउ और हरेक व्यक्तिको दूसरोंके लिये रहना है ।
- २४ जुलाई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ४९४A satyagrahi never misses, can never miss, a chance of compromise on honourable terms.
- "An Englishman's Dilemma", Young India, April 16, 1931, CWMG, vol. XLVI, p. 7.सुखमे सुख देखना दुःख है, दुःखमें से सच्चा सुख निकलता है ।
- १५ मई, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८०, पृ. ४५८किसीकी महेरबानी मांगना अपनी आझादी बेचना है
- जनवरी २, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ७९, पृ. ४६१સમુદ્ર બિંદુઓનો બનેલો છે, એનું કારણ એ છે કે બિંદુઓમાં સંપૂર્ણ સહકાર છે. આ જ વાત માણસોને લાગુ પડે છે.
- જૂન ૧૦, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૦, પા. ૪૫૫बगैर भीतरकी शांतिके, बाहरी शांति कुछ कामकी नहीं है ।
- सेवाग्राम ९ फरवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४५९जो जीना नहीं जानता है वह मरना कैसे जाने?
- ३१ अक्तूबर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५०४શારીરિક દુર્બળતા સાચી દુર્બળતા નથી. મનની દુર્બળતા જ સાચી દુર્બળતા છે.
- સોદપુર જતાં રસ્તામાં, જાન્યુઆરી ૩, ૧૯૪૬, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૧૦प्रवृत्ति मात्र आत्माके विकासके लिये है या होनी चाहीये । और आत्माविकासमें ईश्वर दर्शन छिपा है ।
- २७ सितम्बर, १९४५, सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८१, पृ. ५००ધર્મપાલનમાંથી જે અધિકાર મળે છે, તે જ સ્થિર રહી શકે છે.
- ડિસેમ્બર ૧૮, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૮૨, પા. ૪૦૯પોતાને ઓળખવાને માટે માણસે પોતામાંથી બહાર નીકળી તટસ્થ બનીને પોતાને જોવો જોઈએ.
- જાન્યુઆરી ૨૯, ૧૯૪૫, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૯, પા. ૪૪૩Slipshod work is like half-baked bread, fit only to be thrown away.
- May 9, 1945, CWMG, vol. LXXX, p. 432.जो तेरेमें ही हे, उसे बाहर कहां ढुंढता है?
- पूना २५ फरवरी, १९४६ सम्पूर्ण गांधी वाङ्मय खण्ड ८३, पृ. ४६१સાચી વસ્તુની પાછળ સમય આપવો આપણને ખટકે છે, નકામી વસ્તુ પાછળ ખુવાર થઇએ છીએ અને ખુશ થઈએ છીએ.
- ડિસેમ્બર ૧૭, ૧૯૪૪, ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ ગ્રંથ ૭૮, પા. ૪૦૮A one-time authentic documentation of Gandhiji’s available writings was carried out meticulously, and conscientiously under the CWMG project of the Government of India in 1956.
© 2024 Sabarmati Ashram Preservation and Memorial Trust, Ahmedabad
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
|
|||
Site Tour |